صنایع غذایی> نماینده مجلس شورای اسلامی در برنامه گفت و گوی ویژه گفت:سویای وارداتی از آرژانتین و برزیل مشکوک به تراریخته است بنابراین هدف وزارت کشاورزی افزایش مصرف دانه‌های روغنی به سمت محصولات سالم‌تر و بازدهی روغن بیشتر است.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس ،شب گذشته در گفت و گوی ویژه خبری شبکه دو سیما که به بررسی وضعیت تعرفه‌های کنجاله، دانه، روغن خام پرداخت مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی و نمایندگان مجلس در این خصوص اظهار نظرهایی داشتند.

محمد جعفری مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی گفت: طبق مصوبه هیات دولت تعداد طبقات تعرفه‌ای از 10 به 8 کاهش یافته است.

وی با بیان اینکه قرار است تعرفه‌ها در سال 95 اصلاح شود ولی هنوز خبری در این رابطه توسط دولت منتشر نشده است، افزود: امسال تعرفه واردات کنجاله و روغن خام 7 درصد، دانه‌های روغنی 4 درصد و روغن پالم 10 درصد است.

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی با تأکید بر اینکه باید میزان تعرفه بر اساس حمایت از تولید داخل باشد، بیان داشت: در سایر کشورها اخذ تعرفه واردات بر اساس حمایت از تولید‌کننده و کشاورز است.

جعفری با بیان اینکه انجمن روغن‌کشی کشور امیدوار است تا در سال 95 اعلام میزان تعرفه واردات کنجاله، دانه‌های روغنی و روغن خام براساس بررسی‌های کارشناسی اعلام شود، افزود: اگر تصمیم کارشناسی گرفته شود قطعا تعرفه واردات محصول نهایی با واردات مواد اولیه یعنی دانه‌های روغنی باید متفاوت باشد.

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی بیان داشت: در همه جای دنیا تعرفه واردات محصولات نهایی با واردات مواد اولیه متفاوت است و از زنجیره‌ای که بعد از مواد اولیه قرار دارد حمایت‌های کمتری صورت می‌گیرد.

جعفری گفت: متاسفانه در چند سال گذشته حمایت مناسبی از بخش صنایع تبدیلی و کشاورزی انجام نشده است.

وی با بیان اینکه هنوز تعرفه واردات کنجاله، دانه‌های روغنی و روغن خام برای سال 95 اعلام نشده است، تصریح کرد: براساس شنیده‌ها، ممکن است تعرفه واردات مواد اولیه یعنی دانه‌های روغنی با کنجاله برابر شود.

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی با تأکید بر اینکه سایر کشورها مثل آرژانتین، برزیل و آمریکا از تولید‌کننده حمایت می‌کنند، گفت: در این کشورها برای واردات محصول نهایی با اخذ تعرفه بالا سخت‌گیری می‌شود.

وی با بیان اینکه برابری تعرفه محصول نهایی و محصول تولیدی اولیه در دانه‌های روغنی، کنجاله و روغن خام، برخلاف اصول اقتصاد مقاومتی است،گفت: با چنین کاری کارگرهای ایرانی بیکار می‌شوند اما در مقابل ما حقوق کارگران برزیلی، هندی و آرژانتینی را پرداخت می‌کنیم.

وی در مورد اطلاعیه منتشر شده توسط انجمن روغن‌کشی ایران و اظهار نگرانی از وضع تعرفه‌های در سال 95 گفت:  اگر بین تعرفه کنجاله و ودانه‌های روغنی و مواد اولیه، اختلاف 10 درصدی وجود نداشته باشد قطعا صنایع داخلی آسیب می‌بینند.

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی گفت: در گذشته درصد قابل توجهی دانه‌های روغنی و مخصوصا پنبه دانه در کشور تولید و حتی صادرات می‌شد، اما به مرور با عدم توجه دولت تولید این محصولات کاهش یافت.

جعفری افزود: در دهه 80، طرح جامعی برای افزایش تولید دانه‌های روغنی و کاهش وابستگی به واردات روغن خام و کنجاله از 90 درصد به 70 درصد تهیه شد، اما به دلیل عدم حمایت دولت این طرح به سرانجام نرسید.

وی بیان داشت: در ابتدای آغاز طرح یعنی اوایل دهه 80 با عملیاتی شدن طرح تولید دانه‌های روغنی و وضع تعرفه 24 درصدی بر واردات کنجاله، تولید دانه‌های روغنی از حدود 300 هزار تن در سال 80 به بیش از 600 هزار تن در اواسط دهه 80 افزایش یافت.

جعفری گفت: اما در سال 86 با وضع تعرفه 4 درصدی بر واردات کنجاله، تولید دانه‌های روغنی در داخل سیر نزولی به خود گرفت و کاهش یافت.

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی گفت: آرژانتین بر روی واردات محصولات نهایی، مثل کنجاله و روغن خام بیش از 35 درصد تعرفه وضع کرده است.

وی علت افت تولید دانه‌های روغنی و کاهش آن را سیاست‌های تجاری نامناسب عنوان کرد، و افزود: برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی اعم از کشاورز و تولید‌کننده صنایع وابسته و تبدیلی باید سیاست‌های تجاری مناسبی در کشور داشته باشیم.

جعفری در زمینه روند واردات روغن خام گفت: در سال 80 واردات روغن خام روندی افزایشی با شیب ملایم بود اما در سال‌های حذف واردات کنجاله روند واردات تا سال 93 به شدت صعودی بود.

وی با اشاره به افزایش 3 درصدی واردات کنجاله و روغن خام در ابتدای سال جاری، افزود: به این ترتیب تعرفه واردات روغن خام و کنجاله از 4 درصد به 7 درصد افزایش یافت و در کنار این اقدام و برای اولین بار و بر اساس اعلام فائو قیمت‌ جهانی کنجاله بیشتر از قیمت سویا شد.

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی تصریح کرد: کشورهای مختلف برای اینکه ارزش افزوده و اشتغال را در کشورشان حفظ کنند قیمت کنجاله را پایین‌تر از سویا نگاه می‌دارند، اما این دو واقعه مذکور در کشور ما باعث شد تا صنعت روغن‌کشی فعال شود بطوریکه صنایع روغن کشی که در سال 92 با 8 درصد ظرفیتشان کار می‌کردند در سال 94 به 25 درصد افزایش یافت.

جعفری گفت: اما از ابتدای ماه ژانویه 2016 روند قیمت کنجاله مانند قبل شده و 40 دلار کاهش یافته که بر این اساس دیگر افزایش 3 درصدی تعرفه که در کشورمان برای واردات کنجاله و روغن خام در ابتدای سال اعمال شد دیگر پاسخگو نیست و ممکن است با پایین آمدن قیمت جهانی کنجاله وارد‌کنندگان به سمت واردات آن ترغیب شوند.

وی افزود: یکی از نگرانی‌ها دولت برای جلوگیری از افزایش تعرفه کنجاله، جلوگیری از افزایش قیمت مرغ است.

مدیر آمار و برنامه‌ریزی انجمن روغن‌کشی  بیان داشت: تمام طرح‌هایی که برای افزایش دانه‌های روغنی نوشته شده در راستای تولید کلزا بوده اما برای جیره غذایی مرغ نیاز به کنجاله سویا داریم و با توجه به اینکه کلزا آب‌بر است بنابراین واردات کلزا ادامه خواهد داشت اما ما می‌گوییم اگر قرار است ارز از کشور خارج شود واردات مواد اولیه را انجام دهیم و به این ترتیب اشتغال ایجاد کنیم.

جعفری اظهار داشت: با افزایش تعرفه کنجاله نگرانی بابت افزایش قیمت‌تمام شده مرغ و ایجاد نگرانی برای دامداران و مرغ‌داران که غذای دام و طیور خود را از این ناحیه تأمین می‌کنند وجود ندارد.

* سویای وارداتی از آرژانتین و برزیل مشکوک به تراریخته است

در ادامه این برنامه احمد توکلی نماینده مجلس شورای اسلامی در تماس تلفنی با این برنامه گفت: در وضع تعرفه نگرانی ما نباید فقط از ناحیه مرغدار‌ها و روغن‌کشی‌ها باشد، بلکه باید سلامتی مردم را هم در نظر بگیریم.

وی بیان داشت: بنابراین باید در نظر گرفت که چه تعرفه ای برای واردات دانه سویا در نظر گرفت تا مردم به سمت مصرف دانه‌های روغنی مثل آفتابگردان و کلزا بروند.

توکلی تصریح کرد: بخشی از مقطعی عمل کردن دولت برای وضع تعرفه‌ها تنظیم بازار داخلی است چرا که قیمت محصولات در بازار بین‌المللی متغییر است.

این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که آیا از تعرفه تعیین شده دولت برای واردات دانه‌های روغنی و کنجاله مطلع است، گفت: از تعرفه وضع شده توسط دولت مطلع نیستم ولی شنیده‌هایی در مورد پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی به دولت در مورد این تعرفه‌ها دارم.

وی تصریح کرد: ظاهرا وزارت جهاد کشاورزی با تعیین تعرفه واردات دانه‌های روغنی، کنجاله و روغن خام قصد دارد تا مصرف را به سمت دانه‌های روغنی کلزا و آفتابگردان افزایش دهد چرا که از این دانه‌ها حدود 45 درصد روغن خام بدست می‌آید در حالی که از دانه روغنی سویا فقط 14 درصد روغن بدست می‌آید.

توکلی گفت: علاوه بر این دانه روغنی سویا که معمولا از آرژانتین و برزیل وارد می‌شود مشکوک به تراریخته است بنابراین باید هدف وزارت کشاورزی افزایش مصرف دانه‌های روغنی به سمت محصولات سالم‌تر و و بازدهی روغن بیشتر است.

وی افزود:من از تصمیم دولت خبر ندارم من از پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی خبر دارم آنچه که هدف این بوده است که سیر بده به سمت واردات دانه های روغنی کلزا و آفتابگردان که 45 درصد بازدهی دارند ولی دانه سویا که از آرژانتین و برزیل وارد می‌شوند و شک تراریخته بودن دارند و 14 درصد بیشتر روغن نمی‌دهند و روغن کارخانه های روغن کشی از دانه سویا بیشتر کنجاله کشی می‌کنند و وزارت کشاورزی می‌خواهد سیر کند به سمت دانه‌های مفیدتر و کم ضرر و باتزدهی از نظر تأمین روغن بالاتر است

* 20 سال تلاش نافرجام در تولید دانه‌های روغنی

در ادامه گفت‌وگوی ویژه خبری عباس پاپی‌زاده عضو کمیسیون کشاورزی آب و منابع طبیعی که مهمان تلفنی این برنامه بود، اظهار داشت: در کشور دچار تضاد مدیریت در حوزه خودکفایی روغن خوراکی و کنجاله سویا شده‌ایم، بطوریکه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده در این رابطه با هم تفاوت دیدگاه دارند.

وی افزود: از دهه 70 به بعد دو طرح 10 ساله برای افزایش تولید دانه‌های روغنی و رسیدن به خودکفایی 50 درصدی به اجرا در آمده، اما این طرح‌ها نه تنها منجر به افزایش تولید نشده‌اند بلکه خودکفایی از 10 درصد به 5 درصد کاهش یافته است.

 عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی تصریح کرد: تصمیمات جزیره‌ای و اتخاذ تصمیم مبنی بر واردات دانه‌های روغنی و روغن خام توسط وزارت صنعت و معدن یکی از دلایل افزایش وابستگی به واردات است.

پاپی‌زاده با اشاره به وابستگی 95 درصدی به واردات روغن بیان داشت: دولت باید با یک سری سیاست‌های حمایتی مانع از واردات شود و یکی از این سیاست‌ها وضع تعرفه مناسب بر واردات کنجاله و روغن خام است.

وی تصریح کرد: در حال حاضر حداقل تعرفه ها بر واردات کنجاله و روغن خام وضع شده است و شنیده شده که دولت در نظر دارد تا تعرفه واردات روغن خام و کنجاله را به 10 درصد برساند که این عدد ناچیز است و به معنای تشویق واردات است.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در مورد اطلاعیه سازمان توسعه تجاری در اواخر بهمن ماه امسال مبنی بر اینکه وزارت صنعت برای واردات روغن خام بطور مستقل و بدون مجوز از وزارت کشاورزی می‌تواند اقدام کند، گفت: بخش کشاورزی قربانی تصمیم‌گیری‌ها در خارج از حوزه کشاورزی است و تصمیماتی که وزارت صنعت و معدن برای واردات محصولات کشاورزی می‌گیرد به تولید کشاورزی لطمه می‌زند.

* هیات دولت برای واردات روغن خام قانون را دور زد

پاپی‌زاده با اشاره به تصویب قانون انتزاع در سال 91 در راستای حمایت از بخش کشاورزی و تولید داخل گفت: تمرکز وظایف بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی و منفک شدن اخذ تصممیات برای واردات محصولات کشاورزی از وزارت صنعت در راستای حمایت از تولید داخلی گرفته شد و اعلام خبر واردات روغن خام بدون نیاز به مجوز وزارت جهاد کشاورزی در اصل به معنای دور زدن قانون انتزاع بود.

وی گفت: هیئت دولت و وزارت صنعت برای واردات روغن خام بدون مجوز وزارت جهاد کشاورزی از این ادله استفاده می‌کنند که این محصول بطور مستقیم جزء محصولات کشاورزی به شمار نمی‌آید و بنابراین برای واردات آن وزارت صنعت نیاز به مجوز وزارت جهاد کشاورزی ندارد.

عضو کمیسیون کشاورزی در مورد واردات انحصاری روغن تصریح کرد: گردش مالی واردات کنجاله سویا، دانه‌های روغنی و روغن خام بیش از 3 میلیارد دلار است و این موضوع زمینه خوبی را برای افراد رانت‌خوار ایجاد کرده است و در دولت‌های مختلف با کاهش خودکفایی تولید در این محصولات زمینه برای ورود یک عده به امر واردات فراهم شده است.

پاپی‌زاده بیان داشت: تحقیق و تفحصی در مورد واردات دانه‌های روغنی انجام شد و نتیجه آن به همراه یک گزارش کامل به انضمام مستندات به قوه قضائیه ارجاع شده است که این موضوع در یکی از شعبه‌های خاص قوه قضائیه در حال بررسی است و انشاء‌الله در چند ماه آینده نتایج آن از قوه قضائیه اخذ و منتشر می‌شود.

* افزایش تعرفه کنجاله و  اسهم آن در قیمت مرغ

محمد یوسفی رئیس انجمن پرورش دهندگان مرغ‌ گوشتی کشور در این برنامه در مورد افزایش تعرفه واردات کنجاله، گفت: با بالا رفتن تعرفه کنجاله سویا، قیمت تمام شده مرغ افزایش می‌یابد.

وی با بیان اینکه سالانه حدود 2 میلیون و 500 هزار تن کنجاله سویا در کشور برای خوراک دام و طیور مصرف می‌شود اظهار داشت: فقط 200 هزار تن از این محصول در کشور تولید می‌شود در حالی که با افزایش تعرفه واردات آن قطعا قیمت مام شده مرغ و حتی شیر افزایش می‌یابد.

رئیس انجمن پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی افزود: با توجه به شرایط اقتصادی، قشر متوسط پروتئین مورد نیاز خود را از مرغ تهیه می‌کنند که اگر قیمت این محصول افزایش یابد نه تنها مردم کمتر از این محصول استفاده می‌کنند بلکه قدرت صادرات هم کاهش می‌یابد.

لازم به ذکر است توسعه کشت کلزا به منظور افزایش ضریب خود اتکایی در تامین روغن خام، کنجاله و امنیت غذایی و اصلاح سیاست های تجاری به طور مشخص یعنی تفاوت قائل شدن بین تعرفه واردات مواد اولیه (دانه های روغنی) که تولید داخل آن  در حال حاضر کمتر از ۱۵۰ هزار تن می باشد و تعرفه واردات محصولات نهایی (روغن خام و کنجاله )  به عنوان یک الزام مطرح می باشد و البته می بایست با اندیشیدن تدابیر مناسب به دنبال حداکثر نمودن منفعت در سراسر زنجیره ارزش شامل کشاورزان، صنایع روغنکشی ، صنایع تصفیه روغن نباتی، مرغدارن و دامدارن و مصرف کنندگان نهایی بود.

در خصوص نگرانی بابت افزایش قیمت مرغ و آسیب رسیدن به مصرف کنندگان نهایی، بررسی های کارشناسی نشان دهنده  آن می باشد که در صورت وضع تعرفه ۱۵ درصدی بر روی واردات کنجاله تاثیر کمتر از ۲ درصدی برروی قیمت تمام شده مرغ خواهد داشت. مرغداران نیز همانند سایر تولید کنندگان در پی تامین کنجاله مورد نیاز خود در  از محل تولیدات داخلی می باشند.

گفتنی است ذکر اشتغال به عنوان یک متغیر مهم از منظر تمامی تصمیم گیران و تصمیم سازان  باید در هرگونه اعمال تصمیم لحاظ شود.