مانی جمشیدی

صنعت روغن نباتی پس از پایان عصر کوپن و حکومت دولتی ها بر 50 درصد بازار روغن نباتی در دهه هشتاد  خورشیدی، به پشتوانه باز شدن فضای رقابت و کاهش سهم دولت در بازار به موفقیتهای بزرگی دست پیداکردند. توسعه بازار کمی و کیفی روغن نباتی، حذف تدریجی روغن جامد از سبد خانوار و تولید روغن های مایع، سرمایه گذاری های جدید به همراه ورود تکنولوژی نوین و فرمولاسیون های متنوع با هدف تولید روغن های تخصصی برای خانوار، صنوف و صنایع مختلف، تعامل با کشورهای خارجی و برگزاری همایشهای با شکوه بین المللی به منظور بیان دستاوردها و توسعه همکاری ها در کنار تقویت تشکل صنفی خود، عملا صنعت روغن نباتی و به تبع آن انجمن صنفی آن صنعت به یکی از تشکلهای سرآمد اقتصادی در کشور تبدیل شد که نقش پر رنگ و اثرگذاری را به ویژه در تشکلهای بالا دستی خود نظیر کانون انجمنهای صنایع غذایی، خانه صنعت و معدن و اتاق بازرگانی ایفاء کرد.

اما  دیری نپایید که در اواخر دهه 80 و ابتدای دهه 90 خورشیدی با تغییرات نرخ ارز و دو نرخی شدن بازار روغن خام در کنار رواج حواله های پرحاشیه و پر حرف و حدیث و افزایشهای متعدد قیمت روغن نباتی در بازار داخل، صنعت روغن نباتی را از ریل اصلی قطار توسعه خارج کرد و به صنعتی پر سود و پر حاشیه و طمع برانگیز تبدیل کرد به طوری که در کمتر از چند سال تعداد شرکتها و برندهای صنعت روغن نباتی از کمتر از 20 شرکت به حدود 50 شرکت و برند افزایش یافت.

در کنار رشد قارچ گونه و پر حرف و حدیث صنعت روغن نباتی، سهم خواهی چهره های با نفوذ و همچنین افزایش نفوذ تازه واردها، صنعت روغن نباتی را عملا به حاشیه کشاند تا جایی که تقریبا پس از یک دهه ثبات مدیریتی در انجمن، استعفای دبیر انجمن وقت، فصل تازه ای را در صنعت روغن نباتی باز کرد. حضور دبیرجدید نیز حتی به یکسال هم نکشید تا پس از روی کار آمدن دولت یازدهم گزینه ای دولتی برای صندلی دبیری انجمن روغن نباتی در مراسمی تامل برانگیز معرفی شود و حسن یونس سینکی در اولین روز کاری خود در دولت یازدهم، محمد قبله از مدیران با سابقه سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و مرد شماره یک قیمت گذاری مواد غذایی در دولت را همراهی کرد تا در از این پس بر پاشنه دیگری بچرخد. تنظیم بازار روغن نباتی تنها به انجمن روغن نباتی واگذار شد و تشکلهای دیگر در زمان حضور سینکی در حسرت تفویض اختیاری اینچنینی ماندند. اما حمایتهای دولتی هم نتوانست جای پای دبیر تازه وارد صنعت روغن نباتی را محکم کند و چندی نگذشت که با رفتن سینکی از دولت، حضور محمد قبله هم به تجربه ای ناموفق برای صنعت روغن نباتی تبدیل شد و چهره های اثرگذار صنعت روغن نباتی با گذر از این مدیر دولتی  روی به دبیر اسبق خود آوردند و ابوالحسن خلیلی را دوباره به انجمن بازگرداند. اما این تغییر نیز نتوانست فضای آشفته و چند دستگی صنعت روغن را آرام کند  تا آنها تنها پس از چند ماه مجبور شوند دبیر با سابقه خود را نیز کنار بگذارند. هر چند نقش و  دخالت دولتی ها و فشارهای بیرونی به ویژه از سوی  یکی از مدیران دولتی که سابقه حضور در صنعت روغن نباتی را هم دارد مزید بر علت این تغییر زود هنگام شد و با تذکرعیدانه این مدیر دولتی در دیدار نوروزی فعالان صنعت روغن نباتی مبنی بر کنار گذاشتن دبیر انجمن و و مدیرعامل شرکت تعاونی فردا، تغییرات در صنعت روغن نباتی در سال 95 کلید خورد تا رکورد تغییر چهار دبیر طی چهار سال به نام انجمن روغن نباتی ثبت شود!

اما امروز صنعت روغن نباتی با مشکلات و چالشهای عدیده ای نظیر کمبود روغن خام و انتظار از دولت و شرکت بازرگانی دولتی برای حل این معضل، تعیین تکلیف و رسیدگی به روغن های امانی پر حرف و حدیث دولتی در مخازن شرکتهای بخش خصوصی و همچنین چالش افزایش قیمت روغن نباتی به رغم تخفیف های پایان ناپذیر و مداوم شرکتهای روغن نباتی در بازار  و ... مواجه است و به نظر می رسد مدیران و تصمیم سازان صنعت روغن نباتی به جای تکیه بر دولت و دولتی ها می توانند با بهره گیری از تجربه حضور ناموفق مدیران دولتی بر مسند تشکل خود و همچنین تعیین شاخصهای معین، منطقی و مناسب و با تکیه بر تواناییهای بخش خصوصی و به ویژه در بدنه صنعت روغن نباتی، دبیری کاردان را به صحنه آورند تا شائبه هرگونه استفاده از امکانات و ارتباطات دولتی را از بین برده و صنعت بتواند به دور از حاشیه ها و با به کارگیری از پتانسیلهای موجود به مسیر اصلی فعالیتهای اقتصادی خود بازگردد.