مواد غذایی> اقتصاد غذا - امروزه مطالعه الگوی خرید و مصرف خانوار از اهمیت بالایی برخوردار است، مطالعه وضعیت خرید خانوار از جنبه های مختلف برای تحلیل گران در برگیرنده آمار و اطلاعات مفیدی است. برخی برای ارزیابی تاثیر شاخص های اقتصادی بر توان خرید، برخی برای بررسی وضعیت غذایی و سلامت و برخی دیگر برای انجام برنامه ریزی های کلان اقتصادی از مطالعه بازار و مشتریان بهره می برند. مواد غذایی به عنوان یک نیاز اساسی از اصلی ترین محصولاتی است که در سبد خانوار ایرانی قرار می گیرد. خانواده ها بر اساس توان مالی، موقعیت جغرافیایی و اجتماعی، تعداد نفرات و سبک زندگی خود اقدام به خرید محصولات و مواد غذایی می نماید.

به گزارش روابط عمومی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در این تحقیق بررسی اطلاعات و آمار خرید خانوار با هدف بهره گیری از ظرفیت هایی شکل گرفته است که تحقیقات بازار برای تولیدکنندگان و عرضه کنندگان محصولات ایرانی برای رقابت با محصولات خارجی می تواند فراهم آورد. شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران برای "حمایت از کالای استاندارد ایرانی" و همچنین از تولید کنندگان کالاهای با کیفیت ایرانی و با توجه به اهمیت مواد غذایی اقدام به تحقیقات بازار در سه حوزه مواد پروتئینی، نوشیدنی های سرد و لبنیات نموده است. در این خصوص از تعداد 382 نفر از افرادی که وظیفه خرید خانواده را برعهده داشته اند در زمینه میزان خرید برخی مواد غذایی در ماه سوال شده است.

نمونه مذکور از میان جامعه شهری در سطح کشور به نسبت جمعیت استان ها جمع آوری شده است. نتایج به دست آمده مربوط خرید و مصرف خانوار در نمونه مورد بررسی در این تحقیق است و بدیهی است که سهم خرید ادارات، سازمان ها، رستوران ها، هتل ها و ... را در بر نمی گیرد. حدود 60 درصد از پاسخ دهندگان را آقایان تشکیل داده اند و توزیع تعداد نفرات خانوار به صورت زیر است:

بررسی الگوی خرید مصرف کنندگان نیازمند بررسی توان خرید مصرف ایشان است، در این تحقیق حدود 31.7 درصد افراد در رده درآمدی 1.5 تا 2.5 میلیون تومان قرار گرفته اند و 24.4 درصد نیز در دسته 2.5 تا 3.5 میلیون تومان قرار دارند.

نوشیدنی ها از دیرباز همراه سفره ایرانی ها بوده اند، ازین رو در تحقیق انجام شده در مورد نوشیدنی هایی که اغلب توسط مشتریان خریداری می شود پرسیده شده است. نتایج نشان می دهد دوغ با حدود 36.6 درصد بیشترین سهم از خرید و پس از آن محصولات ماءالشعیر با 20.4% و انواع نوشابه ها با 16.9% قرار دارند. نکته قابل توجه در این تحقیق گرایش 66.2% مصرف کنندگان به خرید محصولات بدون گاز در مقابل نوشیدنی های گازدار است.

از دیگر مواد غذایی که نقش مهمی در سبد خانوار ایفا می کند، انواع لبنیات شامل شیر، انواع ماست، پنیر، کره، خامه و... است. ماست و انواع آن با 47.9% بیشترین سهم از مصرف ماهانه لبنیات خانوار را تشکیل می دهند و در رتبه های بعدی شیر با 29.3% و پنیر با 17.4% قرار دارند.

خرید ماهانه گوشت و فرآورده های پروتئینی موضوع بعدی است که از مشتریان سوال شده است. در این بخش، مصرف کنندگان در خصوص میزان خرید گوشت قرمز، مرغ، ماهی، فرآورده های پروتئینی، کنسروها اظهار نظر نموده اند. با توجه به ناچیز بودن سهم مصرف برخی از مواد پروتئینی مانند گوشت بوقلمون، مرغابی، بلدرچین و... در تحقیق جاری میانگین مصرف ماهانه اقلام پر مصرف خانوارها به صورت زیر حاصل شده است:

تعداد نفرات خانوار یک عامل تعیین کننده در میزان خرید مواد پروتئینی است. نمودار زیر نشان دهنده میانگین مصرف ماهانه هر یک از مواد پروتئینی برای خانوارهای دو تا پنج نفره است. نتایج نشان می دهد، افزایش تعداد نفرات خانوار بیشترین تاثیر را بر میانگین خرید ماهانه مرغ در پی دارد، این درحالی است که میزان مصرف گوشت قرمز با افزایش تعداد نفرات خانوار به مقدار کمتری افزایش نشان می دهد.

نکته جالب توجه دیگر مقایسه میزان مصرف مواد پروتئینی در تهران و سایر شهرهای کشور است. جایی که میانگین مصرف ماهانه مواد پروتئینی به ازای خانوار در اقلام اصلی کمتر از میزان مصرف سایر شهرها می باشد.

از اصلی ترین موضوعاتی که در تحقیقات بازار مورد توجه محققات قرار می گیرد، شناسایی اولویت های مشتریان هنگام انتخاب محصولات است، به عبارت دیگر مشتریان بر اساس چه ویژگی هایی محصول مورد نظر خود را انتخاب می کنند. از جمله ویژگی هایی که از نگاه مشتریان برای محصولات غذایی می توان برشمرد، به طعم محصول، قیمت، ارزش غذایی، برند محصول و بسته بندی می توان اشاره کرد. در این تحقیق از مشتریان اصلی ترین معیار انتخاب انتخاب مواد پروتئینی، لبنیات و نوشیدنی ها پرسیده شده است. به صورت کلی طعم محصول اصلی ترین ویژگی تاثیرگذار بر خرید مصرف کنندگان است، پس از آن ارزش غذایی، قیمت، برند محصول و بسته‌بندی قرار دارد. لازم به ذکر است در میان سه دسته لبنیات، مواد پروتئینی و نوشیدنی، نحوه بسته بندی محصولات لبنی نسبت به سایر محصولات تاثیر بیشتری بر انتخاب مشتریان هنگام خرید می گذارد.