بررسی آمارهای رسمی در ارتباط با رشد قیمتی خوراکی‌های منتخب در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری با مدت مشابه سال گذشته و نیز نرخ ارز حاوی چند نکته مهم است: نخست اینکه در حالی که نرخ رشد ارز در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری به میزان ۱۵درصد بوده است؛ اما برخی اقلام خوراکی نظیر گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی تورم بالای ۱۰۰درصدی را در مدت مذکور تجربه کرده‌اند. کارشناسان اقتصادی علت این موضوع را به عواملی نظیر کاهش تولید این محصولات، دپوی این محصولات و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل مرتبط می‌دانند.
دوم اینکه در ۱۰ ماه نخست سال‌جاری، تورم پرتقال و موز منفی بوده حال آنکه این اقلام در مدت مشابه سال قبل تورم بالای ۱۰۰درصدی را تجربه کردند. برخی کارشناسان بر این باورند علت گرانی پرتقال، صادرات این میوه در سال گذشته بوده که سبب کمبود در عرضه این محصول در بازار داخلی شده است. در مورد موز نیز علت گرانی به دلیل محدودیت در سمت عرضه این کالای خوراکی ناشی از تخصیص ارز ترجیحی و تغییر سیاستگذاری در خصوص واردات این کالا بوده است.
تصویر تورم خوراکی‌ها در دی‌ماه
مرکز آمار در گزارشی به بررسی متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در مناطق شهری کشور در دی ماه سال‌جاری پرداخت. در بخشی از این گزارش به بررسی تورم ماهانه اقلام خوراکی منتخب در ماه مذکور پرداخته شده است. بنا بر آمارهای رسمی هندوانه (۲/ ۱۲درصد)، برنج ایرانی درجه یک (۲/ ۱۰درصد)، سیب‌زمینی (۱/ ۹درصد) و رب گوجه‌فرنگی (۱/ ۷درصد) بیشترین تغییرات قیمتی ماهانه و فلفل دلمه‌ای (منفی ۲/ ۱۶درصد)، هویج فرنگی (منفی ۵/ ۱۳درصد)، گوجه‌فرنگی (منفی ۸/ ۱۱درصد) و پرتقال (منفی ۳/ ۴درصد) کمترین تورم ماهانه را تجربه کردند. افزون بر این، در نخستین ماه زمستان ۴۳ قلم کالا تورم مثبت و ۸ قلم دیگر تورم منفی را تجربه کردند که ماکارونی (منفی ۲/ ۰درصد)، روغن نباتی جامد (منفی ۴/ ۰درصد)، روغن مایع (منفی ۹/ ۰درصد) و مرغ ماشینی (منفی ۴درصد) از جمله این موارد هستند.
آنالیز تورم نقطه‌ای خوراکی ها
در بخش دیگری از این گزارش به بررسی تورم نقطه‌ای اقلام خوراکی منتخب در دهمین ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال‌جاری پرداخته است. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد که ۵۰ قلم کالا تورم نقطه‌ای مثبت را تجربه کردند و تنها موز تورم منفی ۹/ ۷درصدی را تجربه کرده است.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که یکی از علت‌های رشد بالاتر قیمت موز در سال گذشته می‌تواند به خاطر محدودیت تخصیص ارز ترجیحی برای این کالا باشد.
از سوی دیگر با بررسی قیمت ارز در دی ماه سال‌جاری نسبت به سال گذشته به بالاتر بودن نرخ ارز در حدود ۳۷۰۰ تومان نسبت به مدت مشابه سال قبل می‌رسیم. دیگر اینکه در ماه مذکور از ۵۳ قلم خوراکی منتخب در نقاط شهری، تعداد ۳۱ قلم، درصد تغییر سالانه بالاتری از نرخ تورم نقطه‌ای نقاط شهری کشور (۸/ ۳۵درصد) داشته‌اند.
در نهایت اینکه در مدت مذکور هندوانه (۶/ ۱۴۲درصد)، سیب‌زمینی (۱۰۶درصد) و رب گوجه‌فرنگی (۹۵درصد) بیشترین و مغز گردو (۱۶درصد)، خیار (۶/ ۱۵درصد)، لیمو ترش (۱۰درصد) و روغن نباتی جامد (۳/ ۴درصد) کمترین تورم نقطه‌ای را در ماه مذکور به ثبت رسانده‌اند.
تورم منفی موز و پرتقال در ۱۰ ماه ۱۴۰۰
تحلیل‌های کارشناسی در ارتباط با مقایسه تورم خوراکی‌های منتخب با رشد نرخ ارز نشان می‌دهد که نرخ ارز در ۱۰ ماه سال‌جاری به میزان ۱۵درصد رشد داشته است؛ این در حالی است که رشد قیمتی اقلام خوراکی نظیر هندوانه (۰۷/ ۴۲درصد)، سیب (۴۳/ ۲۵درصد)، گوجه‌فرنگی (۰۷/ ۱۲۱درصد)، پیاز (۷۸/ ۴۹درصد)، قند (۰۸/ ۳۳درصد)، چای خارجی (۸۶/ ۱۹درصد)، سیب‌زمینی (۳۰/ ۱۰۵درصد)، تخم‌مرغ‌ماشینی(۵/ ۳۰درصد)، شیر پاستوریزه (۲۷درصد)، گوشت گاو (۳۷/ ۲۷درصد)، مرغ ماشینی (۵۵/ ۱۷درصد) و برنج خارجی (۹۲/ ۱۸درصد) و ایرانی (۹۹/ ۶۲درصد) بیشتر از رشد نرخ ارز بوده است. افزون بر این روغن مایع (۹۶/ ۱۲درصد) و گوشت گوسفند (۸۰/ ۹درصد) کمتر از نرخ تورم رشد کرده است. همچنین نرخ رشد موز (منفی ۷۸/ ۳۷درصد) و پرتقال (منفی ۹۷/ ۱درصد) در بازه زمانی مذکور منفی بوده است.
تورم بالای ۱۰۰درصدی سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی در بازه زمانی مذکور از نکات دیگر قابل‌توجه است. کارشناسان اقتصادی علت تورم بالای گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی را به عواملی نظیر کاهش تولید، دپوی این محصولات و هزینه‌های بالای حمل‌ونقل می‌دانند.
تورم بالای ۱۰۰درصدی برخی اقلام خوراکی
علاوه بر این، بررسی ۱۰ ماه سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد که نرخ ارز در بازه زمانی مذکور به میزان ۶۲درصد رشد قیمتی داشته است. در بازه زمانی مذکور برنج خارجی (۱۱/ ۱۴۴درصد)، مرغ ماشینی (۱۱/ ۶۳درصد)، شیر پاستوریزه (۱۴/ ۶۶درصد)، تخم‌مرغ ماشینی (۷۹/ ۱۰۷درصد)، موز (۵۴/ ۱۰۱درصد)، پرتقال (۳۹/ ۱۰۳درصد)، گوجه‌فرنگی (۹۲/ ۷۳درصد) و سیب (۸۴/ ۷۵درصد) تورمی بیشتر از رشد نرخ ارز را تجربه کرده‌اند. همچنین برنج ایرانی (۶۸/ ۴۲درصد)، گوشت گوسفند (۲۸/ ۲۶درصد)، گوشت گاو (۵۱/ ۳۱درصد)، روغن مایع (۷۸/ ۵۶درصد)، سیب زمینی (۳۸/ ۹درصد)، چای خارجی (۳۱/ ۵۳درصد)، قند (۰۲/ ۴۸درصد) و هندوانه (۱۴/ ۹درصدی) رشد قیمتی کمتر از نرخ ارز را به ثبت رسانده‌اند. نکته دیگر اینکه پیاز در بازه زمانی مذکور کاهش قیمتی به میزان ۲۴درصد را تجربه کرده است. تورم بالای ۱۰۰درصدی برنج خارجی، تخم‌مرغ ماشینی، موز و پرتقال از دیگر نکات قابل‌توجه این تحلیل است.
برخی کارشناسان بر این باورند که علت گرانی پرتقال، صادرات این میوه در سال گذشته بوده که سبب کمبود در عرضه این محصول در بازار داخلی شده است. در مورد موز نیز قضیه از این قرار است که عمده مصرف داخلی این میوه با واردات ارز ترجیحی تامین می‌شود و در سال گذشته که محدودیت دسترسی به منابع ارزی مطرح بود؛ قانونی از سوی سیاست‌گذار برای این موضوع مطرح شد. این قانون به این صورت بود که به ازای واردات هرکیلو موز چندکیلو از میوه‌هایی نظیر سیب صادر شود. مشکلات صادرات میوه در ایران به دلیل استانداردهای پایین سبب کمبود عرضه برای این میوه و گران شدن آن شد.
احسان مرادی
منبع:روزنامه دنیای اقتصاد
نظر شما