مواد غذایی> در حالی که تخم‌مرغ، نوسانات قیمتی زیادی را در بازار داخلی طی یکسال اخیر داشته، قیمتش در بازار صادراتی باثبات بوده است. از سوی دیگر قیمت این محصول اکنون که در بازار داخلی افزایش یافته از نرخ‌های صادراتی آن بالاتر است؛ به طوریکه مصرف‌کنندگان ایرانی هر کیلوگرم تخم‌مرغ را بیش از 5000 تومان می‌خرند اما کشورهای همسایه 4500 تومان!
تخم‌مرغ به عنوان محصولی که نه می‌توان آن را زمان طولانی نگه داشت و نه طی مسافت طولانی آن را صادر کرد، بازارش از شرایط و عوامل بسیاری تبعیت می‌کند که در طول یکسال اخیر با تغییر این عوامل، قیمتش کاهش و افزایش چشمگیر می‌یابد، اما جالب‌تر اینکه همین محصول در بازار صادراتی طی این مدت قیمت ثابتی داشته است.
بر اساس آمار رسمی گمرک، صادرات تخم‌مرغ از سال گذشته تاکنون به قیمت کیلویی حدود 1.3 دلار معادل 4500 تومان به کشورهایی مانند افغانستان، عراق، ترکمنستان، بحرین، تاجیکستان، عمان و ... انجام شده است، این در حالی است که در بازار داخلی قیمت این محصول از شانه‌ای 7500 تا بیش از 10 هزار تومان در نوسان بوده است.
همچنین اگر هر شانه تخم‌مرغ دو کیلوگرم لحاظ شود که معمولا این گونه نیست، قیمت تخم‌مرغ داخلی که اکنون شانه‌ای بیش از 10 هزار تومان فروخته می شود، گران‌تر از محصول صادراتی است، چراکه بر این اساس هر کیلوگرم تخم‌مرغ در بازار مصرف بیش از کیلویی 5000 تومان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.
رضا ترکاشوند - مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخم‌گذار - در این زمینه معتقد است که بازار صادراتی تخم‌مرغ هیچ تفاوتی با بازار داخلی ندارد و همیشه این نوسان قیمت در بازار صادراتی نیز اثرگذار بوده است!
وی با بیان اینکه نوسانات موجود در بازار تخم‌مرغ علل متفاوتی دارد که در بازار صادراتی و داخلی به یک اندازه است، گفت: یکی از عوامل تعیین‌کننده قیمت تخم‌مرغ و نوسانات موجود عرضه و تقاضا برای این محصول است، چرا که وقتی عرضه بالا برود و تقاضا به همان میزان وجود نداشته باشد، با افت قیمت مواجه می‌شود و برعکس اما اگر دولت یارانه مناسبی در اختیار تولیدکنندگان بگذارد می‌توان به بهبود این نوسانات قیمتی امیدوار بود.
البته می‌توان سیستم عرضه و تقاضا را یکی از عوامل حاکم بر بازار هر محصولی دانست و برای تخم‌مرغ نیز این مسئله حکم می‌کند و به عنوان مثال در ایامی مانند ماه رمضان که تقاضای برای این محصول وجود ندارد، قیمت آن نیز کاهش می‌یابد و زمانی مانند نیمه دوم سال که مصرف تخم‌مرغ افزایش می‌یابد،قیمتش نیز بالاتر می‌رود.
اما عوامل دیگری از مبدأ تولید تا رسیدن محصول نهایی به دست مصرف‌کنندگان در تعیین قیمت تخم‌مرغ و تفاوت آن نسبت به بازارهای صادراتی موثر است که به عنوان مثال می‌توان به تفاوت محاسبه قیمت تخم‌مرغ در بازار داخلی و خارجی اشاره کرد.
محاسبه نادرست قیمت تخم‌مرغ
یکی از مشکلاتی که در بازار تخم‌مرغ به نظر می‌رسد به عنوان قدیمی‌ترین چالش، نقش مهمی در نوسانات بازار و ناتوانی در تعیین قیمت دقیق این محصول وجود دارد، تفاوت شیوه محاسبه ارزش تخم‌مرغ از در مرغداری تا مغازه‌های سطح شهر است، چراکه هنگامی که تخم‌مرغ از مرغداران خریداری می‌شود بهای آن را به صورت کیلویی به آن‌ها می‌پردازند اما در بازار مصرف تخم‌مرغ به صورت دانه‌ای یا شانه‌ای به مردم فروخته می‌شود و این در حالی است که تعداد تخم‌مرغ در هر کیلوگرم از این محصول بسته به اندازه آن می‌تواند از 15 تا 18 عدد متفاوت باشد.
یعنی اگر در یک کیلوگرم 18 عدد تخم‌مرغ باشد و آن را با نرخ فروش این محصول از درب مرغداری مثلا کیلویی 3800 تومان از مرغداران بخرند، قیمت هر دانه تخم‌مرغ درب مرغداری به حدود 210 تومان و اگر این تعداد به 15 عدد در هر کیلوگرم کاهش یابد، قیمت هر دانه تخم‌مرغ درب مرغداری به حدود 260 تومان می‌رسد که در این صورت باید قیمت تمام شده تخم‌مرغ در بازار مصرف البته با احتساب سود واسطه‌ها و مغازه‌های سطح شهر بسته به تعداد آن متفاوت باشد، در حالی که اینگونه نیست.
همین می‌شود که عده‌ای سودجو از این آشفته بازار محاسبه سوء استفاده می‌کنند و به نوسانات دامن می‌زنند و تخم‌مرغی را که ارزان خریده‌اند شانه‌ای 10 تا 11 هزار تومان به مردم می‌فروشند و این یعنی سودهای کلان برای عده‌ای انگشت شمار و بی‌کلاه ماندن سر تولیدکنندگان.
اما جالب‌تر اینکه بازار صادرات تخم‌مرغ که دقیقا به همان شیوه خرید این محصول و بصورت کیلویی انجام می‌شود کاملا متفاوت از بازار داخلی بوده است و مشتریان خارجی این محصول قیمت‌های با ثباتی را تجربه کرده اند، چرا که قیمت 1.3 دلاری تخم‌مرغ صادراتی از فروردین سال گذشته تا کنون همچنان پابرجاست.
یکی دیگر از عواملی که در تعیین بهای تمام شده تولید تاثیرگذار است، شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه و تورم است که همیشه میزان آن در کشورهایی مانند ایران به مراتب بیشتر از رقبایی مانند ترکیه بوده است. البته به اضافه یارانه‌های هنگفتی که دولت‌ها به تولیدکنندگان‌شان می‌دهند و ما نمی‌پردازیم که باعث می‌شود بهای تولید در این کشورها به مراتب کمتر و قدرت رقابت آن‌ها در بازارهای جهانی بیشتر از تولیدکنندگان ایرانی باشد.
در این زمینه شاید بتوان گفت که تورم، بهای تولید را برای تولیدکنندگان نسبت به گذشته افزایش داده و هیمن افزایش هزینه‌هاست که یکی از عوامل نوسان قیمت در بازار را رقم می‌زند، چرا که براساس گزارش بانک مرکزی تورم تولید در بخش‌های مختلف کشاورزی 2.4 درصد نسبت به ماه گذشته و 10.8 درصد نسبت به خردادماه سال گذشته افزایش داشته است.
تولید بدون برنامه و برهم ریختگی بازار
البته به گفته کارشناسان طی 30 سال گذشته آنقدر مجوزهای بی حساب و کتاب برای احداث مرغداری به افراد مختلف داده شده که هم اکنون شاهد افزایش بی‌رویه واحدهای تولیدی هستیم که البته کمتر با 100 درصد ظرفیت تولیدشان کار می‌کنند، همین امر سبب می‌شود تولیدی بی حساب و کتاب داشته باشیم و تولید تابعی از قیمت‌ها باشد نه میزان مصرف و پتانسیل صادراتی!
اما غافل از اینکه در این تولید بی‌نظم تنها کسی که زیان نمی‌بینند دلالان هستند که از قبل خرید این محصول از مرغداران و عرضه دست به دست آن تا مصرف کننده سودهای هنگفتی به جیب می‌زنند، چرا که وقتی قیمت قدری افزایش می‌یابد جوجه ریزی برای تولید در واحدها نیز افزایش می‌یابد اما هرگاه عرضه بالاتر می‌رود و قیمت نیز کاهش می‌یابد مرغداران با کاسه چه کنم در دست نمی‌توانند کاری کنند ،چرا که دوره تولید آن‌ها از جوجه‌ریزی تا پایان دوره تولید یک مرغ تخم‌گذار حدود 18 ماه می‌گذرد و مرغدار هم در این شرایط باید به انتظار بازار بهتری بنشیند تا حاشیه زیانش را جبران کند.
با شرایط حاکم بر بازار تخم‌مرغ که این عوامل در کنار جو روانی تاثیر بسیاری در تعیین و نوسانات قیمتی آن دارند، باید یک بار برای همیشه تعیین تکلیف شود تا ضمن مشخص شدن قیمت واقعی این محصول که چندان هم سخت نیست، راهکارهای کاربردی در راستای ایجاد ثبات بیشتر و کوتاه کردن دست عده‌ای سودجو از بازار در نظر گفته شود که می‌توان به راهکارهایی مانند یکسان‌سازی سیستم عرضه و محاسبه قیمت تخم‌مرغ از تولید تا بازار، کنترل تورم برای بخش‌های تولیدی کشور با اختصاص یارانه‌های تولیدی و برنامه‌ریزی دقیق برای تولید هدفمند بر مبنای نیاز بازار داخلی و پتانسیل صادراتی نه براساس قیمت، اشاره کرد.
منبع:ایسنا
تخم‌مرغ به عنوان محصولی که نه می‌توان آن را زمان طولانی نگه داشت و نه طی مسافت طولانی آن را صادر کرد، بازارش از شرایط و عوامل بسیاری تبعیت می‌کند که در طول یکسال اخیر با تغییر این عوامل، قیمتش کاهش و افزایش چشمگیر می‌یابد، اما جالب‌تر اینکه همین محصول در بازار صادراتی طی این مدت قیمت ثابتی داشته است.
بر اساس آمار رسمی گمرک، صادرات تخم‌مرغ از سال گذشته تاکنون به قیمت کیلویی حدود 1.3 دلار معادل 4500 تومان به کشورهایی مانند افغانستان، عراق، ترکمنستان، بحرین، تاجیکستان، عمان و ... انجام شده است، این در حالی است که در بازار داخلی قیمت این محصول از شانه‌ای 7500 تا بیش از 10 هزار تومان در نوسان بوده است.
همچنین اگر هر شانه تخم‌مرغ دو کیلوگرم لحاظ شود که معمولا این گونه نیست، قیمت تخم‌مرغ داخلی که اکنون شانه‌ای بیش از 10 هزار تومان فروخته می شود، گران‌تر از محصول صادراتی است، چراکه بر این اساس هر کیلوگرم تخم‌مرغ در بازار مصرف بیش از کیلویی 5000 تومان در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.
رضا ترکاشوند - مدیرعامل اتحادیه مرغداران مرغ تخم‌گذار - در این زمینه معتقد است که بازار صادراتی تخم‌مرغ هیچ تفاوتی با بازار داخلی ندارد و همیشه این نوسان قیمت در بازار صادراتی نیز اثرگذار بوده است!
وی با بیان اینکه نوسانات موجود در بازار تخم‌مرغ علل متفاوتی دارد که در بازار صادراتی و داخلی به یک اندازه است، گفت: یکی از عوامل تعیین‌کننده قیمت تخم‌مرغ و نوسانات موجود عرضه و تقاضا برای این محصول است، چرا که وقتی عرضه بالا برود و تقاضا به همان میزان وجود نداشته باشد، با افت قیمت مواجه می‌شود و برعکس اما اگر دولت یارانه مناسبی در اختیار تولیدکنندگان بگذارد می‌توان به بهبود این نوسانات قیمتی امیدوار بود.
البته می‌توان سیستم عرضه و تقاضا را یکی از عوامل حاکم بر بازار هر محصولی دانست و برای تخم‌مرغ نیز این مسئله حکم می‌کند و به عنوان مثال در ایامی مانند ماه رمضان که تقاضای برای این محصول وجود ندارد، قیمت آن نیز کاهش می‌یابد و زمانی مانند نیمه دوم سال که مصرف تخم‌مرغ افزایش می‌یابد،قیمتش نیز بالاتر می‌رود.
اما عوامل دیگری از مبدأ تولید تا رسیدن محصول نهایی به دست مصرف‌کنندگان در تعیین قیمت تخم‌مرغ و تفاوت آن نسبت به بازارهای صادراتی موثر است که به عنوان مثال می‌توان به تفاوت محاسبه قیمت تخم‌مرغ در بازار داخلی و خارجی اشاره کرد.
محاسبه نادرست قیمت تخم‌مرغ
یکی از مشکلاتی که در بازار تخم‌مرغ به نظر می‌رسد به عنوان قدیمی‌ترین چالش، نقش مهمی در نوسانات بازار و ناتوانی در تعیین قیمت دقیق این محصول وجود دارد، تفاوت شیوه محاسبه ارزش تخم‌مرغ از در مرغداری تا مغازه‌های سطح شهر است، چراکه هنگامی که تخم‌مرغ از مرغداران خریداری می‌شود بهای آن را به صورت کیلویی به آن‌ها می‌پردازند اما در بازار مصرف تخم‌مرغ به صورت دانه‌ای یا شانه‌ای به مردم فروخته می‌شود و این در حالی است که تعداد تخم‌مرغ در هر کیلوگرم از این محصول بسته به اندازه آن می‌تواند از 15 تا 18 عدد متفاوت باشد.
یعنی اگر در یک کیلوگرم 18 عدد تخم‌مرغ باشد و آن را با نرخ فروش این محصول از درب مرغداری مثلا کیلویی 3800 تومان از مرغداران بخرند، قیمت هر دانه تخم‌مرغ درب مرغداری به حدود 210 تومان و اگر این تعداد به 15 عدد در هر کیلوگرم کاهش یابد، قیمت هر دانه تخم‌مرغ درب مرغداری به حدود 260 تومان می‌رسد که در این صورت باید قیمت تمام شده تخم‌مرغ در بازار مصرف البته با احتساب سود واسطه‌ها و مغازه‌های سطح شهر بسته به تعداد آن متفاوت باشد، در حالی که اینگونه نیست.
همین می‌شود که عده‌ای سودجو از این آشفته بازار محاسبه سوء استفاده می‌کنند و به نوسانات دامن می‌زنند و تخم‌مرغی را که ارزان خریده‌اند شانه‌ای 10 تا 11 هزار تومان به مردم می‌فروشند و این یعنی سودهای کلان برای عده‌ای انگشت شمار و بی‌کلاه ماندن سر تولیدکنندگان.
اما جالب‌تر اینکه بازار صادرات تخم‌مرغ که دقیقا به همان شیوه خرید این محصول و بصورت کیلویی انجام می‌شود کاملا متفاوت از بازار داخلی بوده است و مشتریان خارجی این محصول قیمت‌های با ثباتی را تجربه کرده اند، چرا که قیمت 1.3 دلاری تخم‌مرغ صادراتی از فروردین سال گذشته تا کنون همچنان پابرجاست.
یکی دیگر از عواملی که در تعیین بهای تمام شده تولید تاثیرگذار است، شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه و تورم است که همیشه میزان آن در کشورهایی مانند ایران به مراتب بیشتر از رقبایی مانند ترکیه بوده است. البته به اضافه یارانه‌های هنگفتی که دولت‌ها به تولیدکنندگان‌شان می‌دهند و ما نمی‌پردازیم که باعث می‌شود بهای تولید در این کشورها به مراتب کمتر و قدرت رقابت آن‌ها در بازارهای جهانی بیشتر از تولیدکنندگان ایرانی باشد.
در این زمینه شاید بتوان گفت که تورم، بهای تولید را برای تولیدکنندگان نسبت به گذشته افزایش داده و هیمن افزایش هزینه‌هاست که یکی از عوامل نوسان قیمت در بازار را رقم می‌زند، چرا که براساس گزارش بانک مرکزی تورم تولید در بخش‌های مختلف کشاورزی 2.4 درصد نسبت به ماه گذشته و 10.8 درصد نسبت به خردادماه سال گذشته افزایش داشته است.
تولید بدون برنامه و برهم ریختگی بازار
البته به گفته کارشناسان طی 30 سال گذشته آنقدر مجوزهای بی حساب و کتاب برای احداث مرغداری به افراد مختلف داده شده که هم اکنون شاهد افزایش بی‌رویه واحدهای تولیدی هستیم که البته کمتر با 100 درصد ظرفیت تولیدشان کار می‌کنند، همین امر سبب می‌شود تولیدی بی حساب و کتاب داشته باشیم و تولید تابعی از قیمت‌ها باشد نه میزان مصرف و پتانسیل صادراتی!
اما غافل از اینکه در این تولید بی‌نظم تنها کسی که زیان نمی‌بینند دلالان هستند که از قبل خرید این محصول از مرغداران و عرضه دست به دست آن تا مصرف کننده سودهای هنگفتی به جیب می‌زنند، چرا که وقتی قیمت قدری افزایش می‌یابد جوجه ریزی برای تولید در واحدها نیز افزایش می‌یابد اما هرگاه عرضه بالاتر می‌رود و قیمت نیز کاهش می‌یابد مرغداران با کاسه چه کنم در دست نمی‌توانند کاری کنند ،چرا که دوره تولید آن‌ها از جوجه‌ریزی تا پایان دوره تولید یک مرغ تخم‌گذار حدود 18 ماه می‌گذرد و مرغدار هم در این شرایط باید به انتظار بازار بهتری بنشیند تا حاشیه زیانش را جبران کند.
با شرایط حاکم بر بازار تخم‌مرغ که این عوامل در کنار جو روانی تاثیر بسیاری در تعیین و نوسانات قیمتی آن دارند، باید یک بار برای همیشه تعیین تکلیف شود تا ضمن مشخص شدن قیمت واقعی این محصول که چندان هم سخت نیست، راهکارهای کاربردی در راستای ایجاد ثبات بیشتر و کوتاه کردن دست عده‌ای سودجو از بازار در نظر گفته شود که می‌توان به راهکارهایی مانند یکسان‌سازی سیستم عرضه و محاسبه قیمت تخم‌مرغ از تولید تا بازار، کنترل تورم برای بخش‌های تولیدی کشور با اختصاص یارانه‌های تولیدی و برنامه‌ریزی دقیق برای تولید هدفمند بر مبنای نیاز بازار داخلی و پتانسیل صادراتی نه براساس قیمت، اشاره کرد.
منبع:ایسنا
نظر شما