وحید زندی فخر- انگار قرار نیست مردم در استفاده از مواد غذایی، رنگ آرامش را ببینند. از آن طرف ناگهان خبر آبلیموهای غیر استاندارد بین مردم منتشر می‌شود و از این طرف، وزیر بهداشت اعلام می‌کند که شیر و ماست پرچرب نخورند. این دست خبرها (که شاید هم برخی از آنها صحیح باشد) به سرعت در میان مردم می‌پیچد و تغذیه آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اما به تازگی، باز هم خبر استفاده کشاورزان جنوب تهران از آب فاضلاب، می‌رود که موج تازه‌ای ایجاد کند. البته این خبر جدیدی نیست و هر از چندگاهی رسانه‌ها به این موضوع می‌پردازند. ولی چیزی که اهمیت این خبر را دوچندان می‌کند، بحران آبی است که گریبانگیر تهران‌ها شده است. قطعا این بحران بر شدت قضیه افزوده و کشاورزان را به استفاده بیشتر از فاضلاب، مجبور کرده؛ فاضلابی که گفته می‌شود قیمت آن حدود یک سوم کمتر از آب چاه است.
اگرچه این محصولات اکثرا در تهران و حوالی آن توزیع می‌شود اما لزوما تمام محصولاتی از این دست آلوده نیستند. زیرا هستند کشاورزانی که به طور قانونی از آب چاه استفاده می‌کنند و محصولی سالم تحویل بازار می‌دهند. مشکل اینجاست که تاثیر منفی ایجاد شده از حجم کوچک محصولات آلوده، ممکن است مردم را از مصرف انواع سالم نیز برحذر دارد. بنابراین کشاورزان درست‌کار نیز به آتش گروهی می‌سوزند که به فکر سلامتی مردم نیستند.

عوارضی که محصولات آلوده ایجاد می‌کند
حال این سوال مطرح می‌شود که مصرف این محصولات چه عوارضی در پی دارد؟ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این ارتباط می‌گوید: «اگر مزارعی مانند برنج یا سبزی با آب فاضلاب آبیاری شوند، قطعا مواد شیمیایی خطرناکی وارد آن خواهد شد که با شست‌وشو هم از بین نخواهد رفت.»
به گفته خدیجه رحمانی، حدود 15سال پیش وقتی نمونه‌ای از همین سبزیجات را در انستیتوی تغذیه مورد آزمایش قرار دادند، فلزات سنگین آن که ایجاد مسمومیت می‌کند، بیشتر از حد نرمال بود. حال با توجه به شرایطی که برای آب به وجود آمده و گسترده شدن خبرهای منتشر شده درباره این موضوع، احتمال می‌رود، مواد شیمیایی موجود در بافت این نوع سبزیجات بیشتر شده باشد.
رحمانی معتقد است که مصرف این موادغذایی می‌تواند در طولانی مدت مسمومیت‌های شدیدی را ایجاد کند. به خصوص برای اطفال، نوجوانان، سالمندان و زنان باردار این حساسیت دوچندان می‌شود. گذشته از اینها سرطانزا بودن برخی از این فلزات مانند آرسنیک به اثبات رسیده و خطری جدی است. بنابراین بهتر است هرچه زودتر جلوی این تخلف گرفته شود.
این استاد دانشگاه می‌گوید: «البته سبزیجات، منبع عمده ریزمغذی‌ها و حامل بسیاری از انواع موادمعدنی، ویتامین‌ها و اسید فولیک هستند. علاوه بر آن ترکیبات رنگی شیمیایی که در سبزی وجود دارد به عنوان آنتی اکسیدان در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های مزمن موثر است. از اینها گذشته سبزیجات منبع عمده تامین فیبر هستند که در پیشگیری از سرطان کولون بسیار اهمیت دارد.»
رحمانی می‌افزاید: «هر فرد روزانه باید 3واحد (یک لیوان سبزی خام و نیم لیوان سبزی پخته) مصرف کند تا نیاز بدن او نسبت به ریزمغذی‌ها تامین شود. بنابراین حضور سبزیجات باید به عنوان یک غذای اصلی در سفره‌های مردم باشد.»
با توجه به گفته این کارشناس، از یک سو مصرف سبزیجات آلوده سلامت مردم را به خطر می‌اندازد و از سویی دیگر عدم مصرف آنها قدرت ایمنی بدن را کاهش می‌دهد. هرچند با انتشار این خبرها که از چندسال پیش شروع شد، میزان مصرف به شدت کاهش یافته است.
اما اگر از زاویه‌های مختلف به قضیه نگاه کنیم، شاید کشاورز کمترین تقصیر را داشته باشد. زیرا زمینی برای کشت در اختیار او قرار گرفته و آبی که بسیار ارزان‌تر از آب چاه است. حال این وظیفه نهادهایی مانند وزارت جهادکشاورزی و بهداشت است که فکری به حال این معضل کنند. هرچند پیش از جلوگیری کشت توسط آب فاضلاب، باید به فکر کسب‌وکار و معیشت کشاورز بود. زیرا بسیاری از همین کشاورزان که متهم به استفاده نادرست از آب فاضلاب هستند، زندگی خود و خانواده‌شان را از راه کشاورزی تامین می‌کنند. این دوراهی است که پیش روی دو وزارتخانه قرار دارد؛ یکی سلامت مردم و دیگری شغل کشاورزان.
البته بدیهی است که برای شغل کشاورزانی که در جنوب تهران کار می‌کنند، می‌توان چاره‌ای اندیشید اما آیا به خطر افتادن سلامت مردم قابل جبران خواهد بود؟
سیدرضا غلامی، معاون مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت معتقد است که وزارت جهادکشاورزی باید پاسخگوی این مسئله باشد. اما وقتی با مسئولان جهادکشاورزی استان تهران تماس گرفتیم، گفتند: «به هیچ عنوان چنین چیزی صحت ندارد!»

شواهد، این موضوع را اثبات کرد
به همین دلیل، خبرنگار «فرصت امروز» به مناطق جنوب شهرری مانند قلعه‌نو و فیروزآباد رفت تا از نزدیک شاهد ماجرا باشد. طبق شواهدی که به دست آمد، زمین‌هایی که در آن بلال یا برنج کاشته می‌شود قریب به اتفاقشان از آب فاضلاب تغذیه شده و کشاورزان آن حوالی دیگر به دنبال آب چاه نیستند. با مراجعه به مشاوران املاک آن منطقه نیز به راحتی می‌توان به اصل قضیه پی برد. کافی است به یکی از بنگاه‌ها بروید و از نوع تامین آب زمین‌های کشاورزی بپرسید. جالب اینجاست که یکی از اداره‌های جهادکشاورزی هم در فاصله چندمتری زمین‌هایی بود که از کنارشان آب فاضلاب رد می‌شد. وقتی از افراد بومی آنجا بپرسید که چرا وزارت جهادکشاورزی، جلوی این همه تخلف را نمی‌گیرد، تنها یک جواب می‌شنوی که ممکن است برایت تکراری باشد؛ زد و بند و تبانی!



فرصت امروز