مریم حق بیان- از زمان قاجار تا به امروز همیشه دولت‌ها بر سر افزایش قیمت نان نگران واکنش های مردم بودند و شاید امروز اعلام افزایش قیمت نان و رسانه‌ای کردن آن برای وزارت صنعت، معدن و تجارت از گرفتن رای اعتماد وزیر علوم از مجلس سخت‌تر باشد. نان همواره در ایران سیاسی بوده و هست و خواهد بود و همیشه غائله و کشمکش بر سر بی‌کیفیتی نان و قیمت آن از سوختن نانوا در تنور گرفته تا به امروز که رقیب قدری به نام نان صنعتی را کنار خود احساس می‌کند بر سر زبان‌ها بوده است اما به راستی چرا هیچ وقت راه به جایی نمی‌برد و در این میان تنها مصرف‌کننده است که نان بی‌کیفیت را به خانه و بر سر سفره می‌برد و خوشحال است از اینکه نان بی‌کیفیت را ارزان‌تر از برنج هندی به اصطلاح شاسی‌بلند خریداری کرده است. غافل از اینکه پخت نان، باکیفیت باب دندان از خرید یک کیلو برنج باسماتی گران‌تر تمام خواهد شد. در حال حاضر نزدیک به 72 هزار نانوایی سنتی در سراسر کشور وجود دارد که به دلیل هزینه‌های سربار یا مجبور به تعطیلی هستند و یا اگر در صدد جبران هزینه‌ها و صرفه‌جویی آن برآیند باید مصرف‌کننده نانی را به دندان بگیرد که معلوم نیست چقدر باید هزینه کند تا آثار مخرب ناشی از مصرف جوش شیرین آن را درمان کند. و بعد از گذشت 3 سال از اجرای قانون به اصطلاح هدفمندی یارانه‌ها در همچنان بر روی پاشنه‌ای می‌چرخد که هیچ کس خود را مسوول بی‌کیفیتی نان‌های سنتی که نزدیک به 95 درصد نان مصرفی مردم کشور را تامین می‌کند نیست.
قاسم زراعت‌کار، رییس اتحادیه سراسری نانوایان کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ما در رابطه با اینکه چرا بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها هم همچنان نان بی‌کیفیت پخت می‌شود گفت: در تاریخ یکم دی ماه سال 90 فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها استارت خورد که با شیب بسیار تندی همراه بود به دنبال آن بیست و یکم اردیبهشت 91 فاز دوم پیاده شد، به استناد آمار و نوشته‌های آن زمان اعلام می‌کنم که همه از کیفیت نان راضی بوده و درصد دور ریز آن هم بسیار کم شده بود به گونه‌ای که شغل‌های کاذب (نمکی و نون‌خشکی‌ها) جمع شد و همگان نان را به اندازه نیاز خریداری می‌کردند یکی ازاین عوامل قیمت نان بود که به یکباره نگرش مصرف مردم را در زمینه مصرف و نگهداری نان تغییر داد. به شخصه اعتقاد دارم قیمت نان رابطه مستقیمی با درست مصرف کردن آن دارد. همچنین انتخاب آرد نیز توسط خود واحدهای سنتی دلیلی دیگر بود تا نان معقول و ماکول به سفره‌های مردم راه پیدا کند و چون حق انتخاب با واحدهای نان بود درنتیجه شاهد تولید آرد باکیفیت هم در واحدهای آردسازی بودیم، اما به یکباره ورق برگشت و دوباره آب در هاونی کوفته شد که سالیان سال میلیاردها میلیارد تومان سرمایه کشور را به باد داده بود و متاسفانه اقتصاد دستوری حاکم شده و آرد خبازی‌ها به صورت یارانه‌ای تولید شد و آرد کیلویی یکهزار و 100 تومان به قیمت 600 تومان به دست نانوایی‌ها می‌رسد اما متاسفانه به دلیل اینکه همیشه اختصاص یارانه رانت‌زا خواهد بود بخش وسیعی از آرد خبازی‌ها با قیمت‌های غیرواقعی سر از صنایع کیک و کلوچه، ماکارونی و یا قنادی‌ها درآورد و در عمل یک تسلسل باطل را در عرصه آرد و نان کشور رقم زد.
زراعت‌کار تصریح کرد: در حال حاضر نان استان تهران حرف اول را از نظر کیفیت در سراسر کشور می‌زند ولی اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که نرخ نان نزدیک به 3 سال است که افزایش نیافته و چانه‌ها از حد استاندارد خارج شده‌اند طبق آنالیزی که هر سال اتحادیه انجام می‌دهد باید بر روی قیمت نان تجدید نظر شود. همچنان به نرخ سال 91 محاسبه می‌شود درصورتیکه هزینه‌های آب و برق، مالیات، انرژی، بیمه و ... سالی 25 درصد افزایش می‌یابد متاسفانه در حال حاضر شاهد عدم حضور کارگران ماهر در نانوایی‌ها هستیم و آن هم به دلیل این است که کارگر ماهر حقوق و دستمزد بالا می‌خواهد و در این شرایط نانواخانه مجبور به حفظ او با هر شرایطی است که از کیفیت نان کاسته نشود و در غیر این صورت نانی را به دست مصرف‌‌کننده برساند که بعد از مدتی هیچ مشتری نخواهد داشت و این درحالیست که کوچک‌ترین افزایش قیمت نان، نانواخانه را با تعزیرات روبه‌رو خواهد کرد.
زراعت‌کار در رابطه با مصرف جوش شیرین در نان‌های سنتی نیز گفت: در سال 85 به صورت ماهیانه نزدیک به 300 تا 350 هزار تن جوش شیرین را به صورت سهمیه‌بندی به واحدها توزیع می‌کردیم اما امروز کار به جایی رسیده که مصرف جوش شیرین در کشور قدغن شده است اما هیچ کشوری در دنیا قانونی در رابطه با منع مصرف جوش شیرین ندارد و اینکه گفته می‌شود نان‌های سنتی مملو از جوش شیرین هستند به هیچ وجه درست نیست چراکه هر کیسه جوش شیرین 150 هزار تومان برای نانوا هزینه دارد و در اصل این خود نانوا است که در مصرف جوش شیرین صرفه جویی می‌کند.

اصلاح قیمت نان ضروری است
اما اکبر شریفی، پیشکسوت عرصه آرد و نان کشور و رییس هیات‌مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران اعتقاد دارد جوش شیرین از سال 75 غیرمجاز اعلام شده و در آنالیز تعیین قیمت نان به جای جوش شیرین خمیرمایه منظور شد.
وی همچنان بر اصل بهروری تاکید داشته و اذعان دارد در فضای رقابتی، بهروری تحقق خواهد یافت و منابع ملی و منافع همه اقشار جامعه تامین خواهد شد البته این مهم زمان‌بر است ولی نتیجه بخش است.
این پیشکسوت عرصه آرد و نان کشور تصریح کرد: نان صنعتی از نظر قیمت نمی‌تواند رقیب نان سنتی باشد ولی از نظر تغذیه، سلامت و بهداشت با وضعیتی که برای تولید نان‌های سنتی به وجود آمده غیرقابل مقایسه شده است. وی در رابطه با افزایش قیمت نان و تنش‌های خانوارهای‌کم‌درآمد گفت: در همه دنیا به‌ویژه کشورهای همسایه افراد زیر خط فقر کم نیستند ولی چون فضای کسب و کار رقابتی است نان بهتری تولید و مصرف می‌شود، خواه در منزل خواه در واحدهای کوچک و یا واحدهای بزرگ. در غیر این صورت چه دلیلی وجود دارد خمیرمایه واحدهایی که با کمک سرمایه‌های کشور ساخته شده در سایر کشورها مصرف شود و در داخل مصرف نشود و یا کم مصرف شود چون یارانه در آن کشورها وجود ندارد و بهروری و کیفیت تعیین کننده هستند. اگر اصلاح قیمت‌ها محقق شود و استمرار یابد نخستین گروهی که منفعت خواهد برد افراد زیر خط فقر هستند، چون تفاوت فاحش قیمت در گندم و آرد وجود ندارد و به صورت معمول نیروی کار در خانواده‌های زیر خط فقر به راحتی در اختیار است و ترجیح خواهند داد راسا آرد را تهیه و نان مورد نیاز را همانند سایر غذاهای روزانه پخت و مصرف کنند.
وی ادامه داد: در صورت اصلاح قیمت، نانوایان محدودیت سهمیه نداشته و با تولید بیشتر هزینه‌ها را پوشش و از این طریق به افراد زیر خط فقر که در شهرها زندگی می‌کنند و امکان پخت نان در منزل را ندارند کمک خواهد شد.
شریفی تاکید کرد: نمی‌‌شود زیر خط فقر بود و تلاش نکرد، ما بایستی ابزار در اختیار آنها قرار دهیم و آنها هم تلاش کنند نه اینکه قیمت‌ها را اصلاح نکنیم و نانواها از طریق کم‌فروشی و حذف بهبوددهنده‌ها و به‌کارگیری نیروهای غیر ماهر جبران کنند و نان فاقد کیفیت و نان ناسالم عرضه کنند و ما هم دلمان را خوش کنیم که قیمت افزایش پیدا نکرده است. اگر آرد گندم هر کیلوگرم 2 هزار تومان و هزینه تبدیل آرد به نان یکهزار و 500 تومان باشد و آگاه باشیم 20 الی 30 درصد از نان تولیدی را آب تشکیل می‌دهد در آنصورت ترجیح خواهیم داد (اگر زیر خط فقر باشیم) و یا وقت داشته باشیم نان را در منزل تهیه و نان سالم و بهداشتی به فرزندانمان بدهیم. بنابر این خودمان می‌توانیم رقیب نانوایان اعم از سنتی و صنعتی که نان خوب و با قیمت مناسب عرضه نمی‌کنند باشیم و منت دولتمردان را هم بر سر خود نخواهیم داشت.
رییس هیات‌مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران در پایان تاکید کرد: اگر دولتمردان نان را سیاسی نکنند می‌توان به نان خوب و با قیمت مناسب دست یافت. منظور از دولتمردان سیاسیون و جناح‌های سیاسی و جرایدی که فهم اقتصادی، تغذیه‌ای و بهداشتی از نان ندارند است.
باید بپذیریم که تا مادامی که مردم کشور نحوه صحیح استفاده از نان را نمی‌دانند ثابت نگه داشتن قیمت‌ها دردی از مشکلات تغذیه‌ای مردم نمی‌کاهد. نزدیک به یک قرن است که مردم نان گرم را سرد مصرف می‌کنند و این هیچ ربطی به نحوه پخت و کیفیت آن ندارد اینکه نان لواش 160 تومانی را 50 عدد بخریم و نزدیک به نیمی از آن دورریز شود فقط و فقط به این دلیل است که مصرف‌کننده به تناسب قیمت آن دلی برای دورریز آن نمی‌سوزاند بلایی که سالیان سال بر سر بنزین کشور می‌آمد و کسی هم دم نزد تا سهمیه‌بندی شد و قطره قطره آن حکم طلا گرفت. نان سنتی هم اگر مثل نان صنعتی با قیمت واقعی به فروش برسد هم کیفیت آن افزایش خواهد یافت و هم دورریز آن کمتر خواهد شد.