دولت سیزدهم بعد از وقوع جنگ در اوکراین و بحران جهانی تأمین غلات بر اجرایی شدن تغییر نظام یارانه ارز ترجیحی به قطعیت رسیده است، هرچند در استدلال گذار از نظام یارانه ارزی به یارانه ریالی مباحثی مثل جلوگیری از قاچاق نیز مطرح شده است.

با توجه به این دو موضوع بسیاری از کارشناسان در بدنه دولت مباحثی مثل احتمال بروز مشکل در تأمین کالاهای اساسی را پیش‌بینی کرده‌اند. جدای از صحت و سقم این پیش‌بینی، هم‌اکنون دولت برای اجرای این تصمیم که پیش از این در لایحه بودجه ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نیز بر آن تأکید شده بود به تصمیم نهایی رسیده است.

آن طور که از خروجی جلسات تصمیم‌سازی برای اجرای طرحی که این روزها از آن به‌عنوان یارانه هوشمند یاد می‌شود برمی‌آید، برنامه نهایی دولت تأمین چند قلم کالای حیاتی از جمله نان، مرغ، تخم‌مرغ، روغن و شیر به‌قیمت شهریور سال ۱۴۰۰ برای عموم مردم است.

هرچند نظراتی در دولت مطرح بود که پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نهاده‌های دامی، روغن و نان، در راستای جبران افزایش قیمت کالاهای مربوطه، یارانه نقدی به مردم پرداخت شود، ولی ظاهراً این نظر به‌دلیل اینکه ممکن است یارانه نقدی مورد نظر کفاف تأمین کالاهای اساسی مدنظر مردم را نکند و فشارهای معیشتی بر مردم را تشدید نماید، رأی نیاورد و در نهایت مقرر شد به‌شیوه کالابرگ الکترونیکی عملل گردد، به این معنی که دولت متعهد شود در قبال حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی نان، نهاده دام و روغن، ۵ کالای اساسی را که قوت غالب مردم هست به‌قیمت شهریور ۱۴۰۰ برای مردم تأمین کند و به‌جای پول نقد، کالای مورد نیاز مردم را تأمین کند.

در گام اول قرار شد یارانه نان اصلاح شود و بر همین اساس وزارت اقتصاد مسئولیت تأمین نان به‌قیمت گذشته را به‌عهده گرفته است و این فرایند از استان زنجان به‌شکل آزمایشی از روز دوشنبه هفته جاری آغاز خواهد شد. در این استان حدود ۱۵۰۰ نانوایی مجهز به دستگاه‌های کارت‌خوانی هستند که نان را با استفاده از کارت‌های بانکی متعارف بدون تغییر قیمت در اختیار شهروندان قرار می‌دهند، بر اساس اعلام معاون وزیر اقتصاد طبق تأکید رئیس جمهور قیمت نان که در اختیار مردم قرار خواهد گرفت مشمول ۱۰ درصد تخفیف نیز خواهد بود، اما سؤال مهمی که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد این است که اساساً این فرایند جدید چگونه پیاده خواهد شد.

بر اساس طرحی که با همکاری وزارت اقتصاد و بانک مرکزی و استانداری‌ها پیاده خواهد شد، هر شهروند می‌تواند از طریق کارت‌های بانکی نسبت به خرید نان به میزان نیاز روزانه با دستگاه‌های پوز اقدام کند، در پایان روز مطابق سیستم پایای بانکی مابه‌التفاوت قیمت نان‌های فروخته شده در طول روز به حساب اصلی نانوا واریز خواهد شد. نکته مهم اینکه این موضوع در ماه‌های نخست، سیستم تأمین آرد نانوایی‌ها را نیز دچار مشکل می‌کند. برای حل این موضوع طبق تدبیر وزارت اقتصاد تسویه آرد تحویل شده به هر نانوایی ۴۵ روز بعد انجام می‌شود که به لحاظ سرمایه در گردش مشکلی برای این واحدها ایجاد نشود. نکته جالب توجه اینکه تمام کارت‌های بانکی اعضای خانوار قابلیت خرید نان را خواهد داشت.

به نظر می‌رسد با نهایی شدن طرح دولت در خصوص توزیع هدفمند یارانه نان، بازار نان تا حد زیادی در سراسر کشور کنترل خواهد شد. بر اساس برخی اطلاعات دریافتی حدود ۸۰ هزار پوز در نانوایی‌های سراسر کشور وجود دارد که این بازار تک‌محصولی در نانوایی‌ها عامل اصلی گزینش نان به عنوان کالای اساسی منتخب برای اجرای پایلوت طرح گذار از یارانه ارز ۴۲۰۰ تومانی بود.

در صورتی که از مدل مطرح شده برای پرداخت یارانه نان از طریق کالابرگ پاسخ مناسب دریافت شود، تا دو ماه آینده کالابرگ الکترونیکی برای ۴ قلم کالای دیگر از جمله شیر، تخم‌مرغ، روغن و مرغ پیاده خواهد شد. البته قبل از اجرایی شدن کامل طرح درباره سایر اقلام غیر از نان، مبلغی به‌مدت یک یا دو ماه یارانه نقدی به حساب یارانه‌بگیران واریز خواهد شد که هرچند این مبلغ هنوز نهایی نشده است ولی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان برای هر نفر تخمین زده می‌شود تا خیال مردم بابت تبعات افزایش قیمت‌ها راحت باشد.

وزیر اقتصاد و دارایی هم در خصوص طرح دولت برای ساماندهی یارانه نان گفت: دولت به‌جهت سیاست و اهمیت حوزه تأمین نان برنامه‌ای را متفاوت از سایر کالاها به ستاد اقتصادی دولت ارائه کرد که به‌موجب آن طرح هوشمندسازی نظام تأمین نان به‌تفکیک کد ملی، مناطق جغرافیایی، گروه‌ها و اقشار حمایتی در دستورکار قرار گرفت و این طرح برای نخستین بار در کشور شکل گرفت و براساس آن امکان رصد صفر تا صد زنجیره یعنی از زمان واردات گندم در انبارها، کارخانه‌ها، شرکت‌های پخش، نانوایی‌های سنتی و صنعتی به‌خوبی فراهم خواهد شد.

منبع:تسنیم