بیماری های مربوط به کبد یکی از رایج ترین بیماری های گوارشی به شمار می رود که متاسفانه بروز و شیوع آن در دهه اخیر، رشد چشمگیری داشته است.

آنطور که پزشکان و کارشناسان حوزه سلامت می گویند، ۳۰ درصد از جمعیت کشور با اختلالات کبدی روبرو هستند که بیشترین آن مربوط به کبد چرب است..

بیماری کبد چرب با ساخته شدن چربی در سلول‌های کبد بروز یافته و تغذیه نامناسب، چاقی و اضافه وزن، دیابت نوع ۲، سطح بالای فشار خون و کلسترول خون، ابتلا به سندرم متابولیک (ترکیب دیابت، فشار خون بالا و چاقی) و استعمال دخانیات آن را تشدید می‌کند.

بر اساس گزارشی که دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی قزوین داده است، تقریبا ۲۰ درصد از جمعیت استان قزوین دارای بیماری کبد چرب هستند. بیماری ای که به ظاهر ساده و کوچک است اما ۶۰ درصد مرگ و میر های ناشی از انواع سکته های قلبی و مغزی را شامل می شود.

در راستای افزایش اطلاع رسانی به جامعه در حوزه سلامت و برای بررسی هرچه بیشتر این بیماری به سراغ دکتر شهرام آذر پور متخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی رفت و با وی به گفت و گو نشست که ماحصل آن در ادامه آورده شده است.

 در خصوص بیماری های مربوط به کبد توضیح بفرمایید و اینکه چه عواملی منجر به بروز این نوع بیماری ها می شود؟

پیش از اینکه به انواع بیماری های کبد بپردازیم لازم است در خصوص عملکرد کبد و شناخت این عضو حیاتی صحبت کنیم.

کبد یکی از بزرگترین ارگان ها و به اصطلاح غده های موجود در بدن است که مهمترین وظیفه آن کنترل سوخت و ساز بدن می باشد، این عضو از بدن وظیفه کنترل فعالیت های بیولوژیکی بدن را دارد و همچنین خون را تصفیه می کند، علاوه بر این عملکرد و فعالیت های مهم، کبد یک اندام سم زدا است که باعث دفع باکتری ها و حفظ تعادل هورمون ها می شود.

معمولا افرادی که دارای یک سری بیماری های زمینه ای مانند دیابت، چربی خون و فشار  هستند بیش از سایر افراد به بیماری کبد چرب مبتلا می شوند، چرا که کبد کنترل کننده متابولیسم چربی، کربوهیدارت و پروتئین و همچنین تولید کننده گلوکز است یعنی گلیکوژن موجود در خون توسط کبد به گلوکز تیدیل می شود.

از آنجایی که کبد یک عضو فعال با مسئولیت های بالا است، به جرات می‌توان گفت ابتلا به انواع بیماریهای کبدی سلامت بدن را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

دلایل مختلفی برای بروز بیماری های کبدی وجود دارد اما مهمترین عواملی که می تواند باعث بروز این بیماری شود، تغذیه نامناسب و مصرف مواد الکی است، البته این جمله به این معنا نیست که تمام افراد مبتلا به بیماری های کبدی، الکلی باشند اما احتمال شیوع این بیماری در افراد الکلی بسیار بالا است.

 بر اساس علم پزشکی، بیماری های کبدی به چند نوع تقسیم بندی می شوند؟

سیروز کبدی، آبسه کبد، هپاتیت، کبد چرب گرید ۱، کبد چرب گرید ۲، کبد چرب گرید ۳، کبد چرب بارداری، هموکروماتوز، ویلسون، سندروم ژیلبرت و سرطان کبد از جمله بیماری های مربوط به اختلال کبد است.

بیماری کبد چرب نیز به عنوان شایع ترین اختلال کبدی بیشترین دلیل مراجعه بیماران است.

فرمودید کبد چرب شایع ترین اختلال کبدی است، در خصوص چگونگی ابتلا به این بیماری توضیح بفرمایید.

وجود مقادیری جزئی از چربی در کبد امری طبیعی است اما اگر میزان این چربی ها در سطح کبد افزایش پیدا کند، بیماری کبد چرب بروز پیدا می کند.

معمولا افزایش چربی در اثر مصرف بیش از اندازه الکل و یا اضافه وزن به وجود می‌آید بنابراین اگر افزایش چربی کبد بر اثر مصرف بیش از اندازه الکل باشد، بیماری را کبد چرب الکلی می نامند و اگر افزایش چربی ناشی از تغذیه نامناسب باشد، به آن کبد چرب غیر الکلی می‌گویند.

به طور کلی فردی که مبتلا به بیماری کبد چرب است، شاهد یک سری تغییرات بیوشیمیایی در بدن خود می شود که نتیجه آن باعث بروز برخی عوارض از جمله درد های شکمی، زردی رنگ و زردی چشم، تهوع، ضعف در سیستم ایمنی بدن، خستگی و تلخی دهان است.

پس از بیماری کبد چرب که شامل ۳ نوع گرید است؛ بیماری سیروز کبدی از شایع ترین اختلالات کبدی است و چنانچه فیبرهای کبدی فرد مبتلا به کبد چرب التهاب یابد خطر بروز بیماری سیروز کبدی نیز افزایش پیدا می کند.

بالا رفتن فشار خون، تورم پا و شکم، بزرگ شدن طحال، خونریزی معده، ابتلا به بیماریهای عفونی و همچنین سوتغذیه از عوارض ابتلا به سیروز کبدی است.

 بیماری کبد چرب از چه رو دسته بندی شده است؟ تفاوت کبد چرب نوع ۱ با کبد چرب نوع ۲ و ۳ چیست؟

تفائت و دسته بندی انواع بیماری های کبد چرب، بر اساس شدت آسیب رسانی آن ها به کبد است.

در بیماری کبد چرب گرید یک که ساده ترین و کم خطر ترین بیماری است، کبد همچنان دارای عملکرد است و چنانچه بیماری کنترل نشود، زنگ خطر به صدا می آید و افراد باید تلاش کنند با رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی سالم به این مرحله نرسند.

این نوع از  بیماری ناشی از سبک و رژیم غلط غذایی است که با آزمایش خون و سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.

معمولا افراد مبتلا به کبد چرب گرید ۲، افرادی هستند که بر اثر مصرف بیش از اندازه قند، چربی و یا الکل به این نوع بیماری مبتلا شده اند.

کبد چرب نوع ۲ نسبت به کبد چرب نوع ۱ کمی خطرناک تر است و امکان بروز سکته مغزی و یا قلبی را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به دیابت، فشارخون بالا و افرادی که از  برخی داروهای خاص مانند تاموکسیفن استفاده می‌کنند، در تیررس ابتلا به کبد چرب نوع ۲ هستند.

بیماری کبد چرب نوع ۳، بیماری است که بر اثر بی توجهی به نوع قبلی بروز پیدا کند.

در این تیپ از بیماری، میزان چربی کبد به حدی بالا می‌رود که باعث بروز زخم‌هایی بر روی کبد می‌شود و مشکلات جدی تری مانند اختلال در صفرا، ناراحتی قلبی و بیماری هپاتیت خودایمن و دردهای بیشتری را برای افراد مبتلا به وجود می آورد، این تیپ از بیماری نیز با سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی این بیماری قابل تشخیص است.

 آیا اختلالات ناشی از کبد و یا زخم هایی که بر بستر این اندام به وجود می آید، خود به خود ترمیم می شود؟

کبد تنها ارگان حیاتی بدن انسان به شمار می رود که قابلیت ترمیم سلول های آسیب دیده خود را دارا است اما اگر تعداد سلول های آسیب دیده بدن از حد معمول عبور کند متاسفانه دیگر قادر به ترمیم نخواهد بود.

مصرف سبزیجات و ویتامین ها و مصرف مواد غذایی سرشار از پتاسیم می تواند در سلامت کبد و تسریع ترمیم سلول های آسیب دیده موثر باشد.

بسیاری از کارشناسان حوزه بهداشت و سلامت معتقد هستند با شیوع کرونا خطر ابتلا به بیماری های کبدی از جمله کبد چرب افزایش یافته، نظر شما در این خصوص چیست؟

افزایش ابتلا به بیماری های کبدی از زمان شیوع کرونا تا به امروز کاملا مشهود است و مهمترین دلیل آن کم تحرکی و مصرف تغذیه نامناسب و کم ارزش است.

آنچه که در این خصوص باعث بروز نگرانی شده، افزایش ابتلا به بیماری های کبدی در بین جوانان، نوجوانان و کودکان است. ابتلا به کرونا، ابتلا به اختلالات کبدی و هپاتیت گذرا به وجود آورده است و افراد باید مراقبت بیشتری از سلامت خود کنند تا دچار بیماری های کبدی نشوند.

در خصوص راه های درمانی بیماری های کبدی توضیح بفرمایید؟

تکرار می کنم که تغذیه مناسب در کاهش، پیشگیری و کنترل بیماری های کبدی بسیار موثر است.

داروی بیماران کبد چرب بسته به نوع و پیشرفت بیماری باید توسط پزشک تجویز شود، البته درمان قطعی برای بیماری های کبدی وجود ندارد بلکه باید با انتخاب سبک زندگی سالم و رژیم غذایی مناسب، این بیماری را کنترل و مدیریت کرد.

در مجموع باید اذعان کرد هر بیماری کبدی روش درمانی خاص خود را دارد و  با مراقبت پزشکی بلندمدت می‌توان پیامدهای ابتلا به بیماری های کبدی را به حداقل رساند.

منبع:ایرنا