عیسی کلانتری، مشاور معاون اول رئیس جمهوری در امور آب،کشاورزی و محیط زیست، وزیر سابق کشاورزی
دولت محصول مازاد را می خرد، اما، حق ندارد، این محصول را مستقیماً دوباره به بازار عرضه کند، چون باعث می شود که قیمت ها دوباره پایین بیاید و عرضه دوباره بالا برود. دولت می تواند اگر صنعتی باشد، مثلاً سیب زمینی ها را به صنایع تبدیلی بدهد یا خوراک دام کند، در نهایت اگر نه صنعت تبدیلی آن را خواست و نه خوراک دام، امحا آخرین مرحله است. اما، خرید تضمینی به این مفهوم نیست که دولت محصول را دوباره زیر قیمت تضمینی به بازار عرضه کند، افزایش عرضه سبب می شود که قیمت ها پایین بیاید و دولت باز هم دست به خرید تضمینی بزند و این دور باطل است. بنابراین، راهش این است که محصول را به قیمت تضمینی می خرد، اگر سردخانه و انبار استاندارد داشته باشد، نگهداری می کند و در غیر اینصورت اگر نتوانست نگهداری کند و فاسد شد، آن را امحا می کند. بالاخره دولت در خرید تضمینی محصولات کشاورزی یک ضرر و زیان هایی را هم پیش بینی می کند و این مسائلی که اخیراً در مجلس اتفاق افتاده است، سیاسی کاری است.
سیب زمینی ها چند نوع هستند، یکی سیب زمینی های انباری هستند، سیب زمینی هایی که پوستشان کامل بسته شده است، اما اگر پوست سیب زمینی کامل نشود، خاصیت نگهداری در انبار را از دست می دهد، مثل سیب زمینی هایی که در تابستان برداشت می شود، اینها هم احتمالاً سیب زمینی های تابستانی بودند که فاسد شدند. سیب زمینی هایی که پوستشان نازک است، خاصیت نگهداری در انبار ندارند و اگر در انبار هم نگهداری شود، باز هم فاسد خواهد شد. من فکر می کنم که به اندازه کافی انبار فنی و سردخانه استاندارد داریم، به هر حال چون اطلاع کافی ندارم، حدس می زنم این سیب زمینی هایی که امحا شده اند، محصولی بوده است که قبل از شهریور ماه برداشت شده بودند و پوستشان هنوز کامل بسته نشده بود و لذا، خاصیت نگهداری در انبار را هم نداشتند و فاسد شدند.
خرید تضمینی یک قانون است و اگر دولت این کار را نکند، همه اعتراض خواهند کرد که چرا دولت محصول مازاد را خریداری نمی کند. دولت وقتی عرضه یک محصول از تقاضا بیشتر شد و قیمت زیر قیمت تضمینی است، دولت موظف است که محصول را بخرد، حالا اینکه دولت با این محصول چه کار قرار است بکند، این موضوع دیگری است. نمی توان گفت که دولت به جای خرید تضمینی کار دیگری را انجام دهد، چون خرید تضمینی یک قانون است. مسئله بعد که با این محصولات باید چه کار کرد، عرض کردم اگر قیمت بازار پایین تر از قیمت خرید از کشاورز، قیمت تضمینی، باشد، دولت حق ندارد، محصول را به بازار عرضه کند، اگر صنایع تبدیلی باشد، می توان به صنایع تبدیلی داد یا خوراک دام کرد. البته، همه جا، سیب زمینی را مستقیم خوراک دام نمی کنند اینجا هم مشکلاتی وجود دارد، اما، به هر حال دولت موظف است که خرید تضمینی را انجام دهد و این دلبخواه من و شما نیست.
وقتی که بازار های صادراتی ما موردی است این یعنی عدم صادرات، بهتر است که اصلاً صادراتی انجام نشود. وقتی که با یک مویز گرمیمان می شود و با یک غوره سردی، این اتفاقات می افتد. وقتی از مقدار سیب زمینی کم می شود، فوراً جلوی صادرات گرفته می شود، در صورتیکه، صادرات، برنامه می خواهد و کوتاه مدت نیست، حداقل تعهد چند ساله دارد. اما، وقتی در داخل مقداری کم می آید، فوری رسانه ها تبلیغ می کنند که جلوی صادرات گرفته شود و تاجری که سرمایه گذاری کرده است و بازار صادراتی به دست آورده است با یک رفتار شعارگونه، ورشکست می شود و اعتماد بین المللی از دست می رود. یعنی ما باید برگردیم به جامعه جهانی و رفتارمان، رفتار عقلایی باشد نه رفتار احساسی. در این مقطع هم می توانیم در بلند مدت هم سیب زمینی با قیمت مناسب صادر کرد و هم با آب مناسب تولید کرد وگرنه نمی شود با مقداری کمبود سیب زمینی، صادرات را متوقف کرد یا وقتی که مازاد تولید داریم، دست به صادرات بزنیم، این رفتار، رفتار عقلانی نیست. ما اگر عقلانی رفتار کنیم می توانیم برنامه ریزی کنیم که مثلاً 20 درصد صادر کنیم و با بقیه محصول هم بازار داخل را تامین کنیم.
اینکه چرا این مسئله سیاسی می شود، اینها بالاخره دلواپسند باید یک موردی را برای دلواپسی پیدا کنند. این موضوع قبلاً هم بوده است و ادامه هم خواهد داشت. قیمت تضمینی یعنی همین. حمایت از تولید کننده یعنی همین، این مسائل پیش خواهد آمد. منتها، آن موقعی که سیب زمینی را مجانی عرضه کردند، قیمت ها دوباره شکست، یعنی خرید تضمینی رفت بالای چند ده هزار تن، چند صد هزار تن، یعنی اگر شما رعایت نکنید به جای اینکه 10 هزار تن خرید تضمینی انجام دهید مجبور می شوید، 200 هزار تن محصول را در چرخه معیوب خرید تضمینی، خرید تضمینی داشته باشید.
دولت محصول مازاد را می خرد، اما، حق ندارد، این محصول را مستقیماً دوباره به بازار عرضه کند، چون باعث می شود که قیمت ها دوباره پایین بیاید و عرضه دوباره بالا برود. دولت می تواند اگر صنعتی باشد، مثلاً سیب زمینی ها را به صنایع تبدیلی بدهد یا خوراک دام کند، در نهایت اگر نه صنعت تبدیلی آن را خواست و نه خوراک دام، امحا آخرین مرحله است. اما، خرید تضمینی به این مفهوم نیست که دولت محصول را دوباره زیر قیمت تضمینی به بازار عرضه کند، افزایش عرضه سبب می شود که قیمت ها پایین بیاید و دولت باز هم دست به خرید تضمینی بزند و این دور باطل است. بنابراین، راهش این است که محصول را به قیمت تضمینی می خرد، اگر سردخانه و انبار استاندارد داشته باشد، نگهداری می کند و در غیر اینصورت اگر نتوانست نگهداری کند و فاسد شد، آن را امحا می کند. بالاخره دولت در خرید تضمینی محصولات کشاورزی یک ضرر و زیان هایی را هم پیش بینی می کند و این مسائلی که اخیراً در مجلس اتفاق افتاده است، سیاسی کاری است.
سیب زمینی ها چند نوع هستند، یکی سیب زمینی های انباری هستند، سیب زمینی هایی که پوستشان کامل بسته شده است، اما اگر پوست سیب زمینی کامل نشود، خاصیت نگهداری در انبار را از دست می دهد، مثل سیب زمینی هایی که در تابستان برداشت می شود، اینها هم احتمالاً سیب زمینی های تابستانی بودند که فاسد شدند. سیب زمینی هایی که پوستشان نازک است، خاصیت نگهداری در انبار ندارند و اگر در انبار هم نگهداری شود، باز هم فاسد خواهد شد. من فکر می کنم که به اندازه کافی انبار فنی و سردخانه استاندارد داریم، به هر حال چون اطلاع کافی ندارم، حدس می زنم این سیب زمینی هایی که امحا شده اند، محصولی بوده است که قبل از شهریور ماه برداشت شده بودند و پوستشان هنوز کامل بسته نشده بود و لذا، خاصیت نگهداری در انبار را هم نداشتند و فاسد شدند.
خرید تضمینی یک قانون است و اگر دولت این کار را نکند، همه اعتراض خواهند کرد که چرا دولت محصول مازاد را خریداری نمی کند. دولت وقتی عرضه یک محصول از تقاضا بیشتر شد و قیمت زیر قیمت تضمینی است، دولت موظف است که محصول را بخرد، حالا اینکه دولت با این محصول چه کار قرار است بکند، این موضوع دیگری است. نمی توان گفت که دولت به جای خرید تضمینی کار دیگری را انجام دهد، چون خرید تضمینی یک قانون است. مسئله بعد که با این محصولات باید چه کار کرد، عرض کردم اگر قیمت بازار پایین تر از قیمت خرید از کشاورز، قیمت تضمینی، باشد، دولت حق ندارد، محصول را به بازار عرضه کند، اگر صنایع تبدیلی باشد، می توان به صنایع تبدیلی داد یا خوراک دام کرد. البته، همه جا، سیب زمینی را مستقیم خوراک دام نمی کنند اینجا هم مشکلاتی وجود دارد، اما، به هر حال دولت موظف است که خرید تضمینی را انجام دهد و این دلبخواه من و شما نیست.
وقتی که بازار های صادراتی ما موردی است این یعنی عدم صادرات، بهتر است که اصلاً صادراتی انجام نشود. وقتی که با یک مویز گرمیمان می شود و با یک غوره سردی، این اتفاقات می افتد. وقتی از مقدار سیب زمینی کم می شود، فوراً جلوی صادرات گرفته می شود، در صورتیکه، صادرات، برنامه می خواهد و کوتاه مدت نیست، حداقل تعهد چند ساله دارد. اما، وقتی در داخل مقداری کم می آید، فوری رسانه ها تبلیغ می کنند که جلوی صادرات گرفته شود و تاجری که سرمایه گذاری کرده است و بازار صادراتی به دست آورده است با یک رفتار شعارگونه، ورشکست می شود و اعتماد بین المللی از دست می رود. یعنی ما باید برگردیم به جامعه جهانی و رفتارمان، رفتار عقلایی باشد نه رفتار احساسی. در این مقطع هم می توانیم در بلند مدت هم سیب زمینی با قیمت مناسب صادر کرد و هم با آب مناسب تولید کرد وگرنه نمی شود با مقداری کمبود سیب زمینی، صادرات را متوقف کرد یا وقتی که مازاد تولید داریم، دست به صادرات بزنیم، این رفتار، رفتار عقلانی نیست. ما اگر عقلانی رفتار کنیم می توانیم برنامه ریزی کنیم که مثلاً 20 درصد صادر کنیم و با بقیه محصول هم بازار داخل را تامین کنیم.
اینکه چرا این مسئله سیاسی می شود، اینها بالاخره دلواپسند باید یک موردی را برای دلواپسی پیدا کنند. این موضوع قبلاً هم بوده است و ادامه هم خواهد داشت. قیمت تضمینی یعنی همین. حمایت از تولید کننده یعنی همین، این مسائل پیش خواهد آمد. منتها، آن موقعی که سیب زمینی را مجانی عرضه کردند، قیمت ها دوباره شکست، یعنی خرید تضمینی رفت بالای چند ده هزار تن، چند صد هزار تن، یعنی اگر شما رعایت نکنید به جای اینکه 10 هزار تن خرید تضمینی انجام دهید مجبور می شوید، 200 هزار تن محصول را در چرخه معیوب خرید تضمینی، خرید تضمینی داشته باشید.
نظر شما