در آستانه سفر رئیس‌جمهور به نیویورک، مقامات ارشد پارلمان بخش خصوصی ایران از احتمال راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا در آینده نزدیک خبر می‌دهند. رئیس پارلمان بخش خصوصی نیز که در کسوت رئیس دفتر رئیس‌جمهور به نیویورک خواهد رفت در پاسخ به این سوال که آیا این موضوع در سفر به آمریکا پیگیری خواهد شد یا نه؟ این موضوع را رد نمی‌کند. این در حالی است که چند سال پیش هم راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا مطرح شده بود که آن زمان رئیس اتاق بازرگانی ایران از این موضوع استقبال نکرده و به جای آن، پیشنهاد دیگری داده است.

روزنامه آرمان با این مقدمه گزارش داد: «محمد نهاوندیان پیش از سفر به نیویورک در گفت‌وگویی کوتاه با آرمان در مورد راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا متذکر می‌شود: بحث تشکیل اتاق مشترک ایران و آمریکا مشروط به رفتار متقابل است. هر کاری قاعده‌ای دارد و به همین جهت باید تدبیری اندیشید که مقصود ما حاصل شود و این کار مشکل قانونی هم ندارد.

تیرماه امسال هم اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق مشترک ایران و چین اظهار کرده بود: می‌توانیم میان ایران و آمریکا یک اتاق مشترک بازرگانی تاسیس کنیم. این پیشنهاد را حدود 4 سال پیش مطرح کردم. البته پیشنهاد و طرح راه‌اندازی اتاق بازرگانی مشترک ایران و آمریکا حدودا 20 سال پیش از سوی آقای علینقی خاموشی که رئیس اتاق بازرگانی ایران بود، مطرح شد اما به دلایلی عملیاتی نشد. پیشنهاد بعدی را من 4 سال پیش در همین رابطه ارائه دادم و معتقدم می‌توانیم تحت نظام مشترکی که در اتاق بازرگانی مشترک ایران و کانادا در حال حاضر داریم، با آمریکا رابطه برقرار کنیم و اتاق بازرگانی مشترک 2 کشور را تاسیس کنیم.

عسگراولادی اشاره کرده بود که مقدمات تاسیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و آمریکا را نیز فراهم کرده و حتی دیدارهایی با برخی مقامات رسمی بخش خصوصی و اتاق‌های بازرگانی ایالات متحده داشته اما نهاوندیان با تشکیل این اتاق مشترک موافقت نکرده بود.

اکنون به نظر می‌رسد دیگر نهاوندیان مانند روزهای سابق در مورد این موضوع موضع نداشته باشد. از طرف دیگر سخنان دیگر مقامات ارشد اتاق بازرگانی ایران نیز نشان می‌دهد که آنها امیدوار به راه‌اندازی این اتاق مشترک در آینده نزدیک هستند.

مشکل قانونی وجود ندارد

علاء میرمحمدصادقی، قدیمی‌ترین عضو هیات رئیسه اتاق ایران که طی سال‌های اخیر از نزدیک شاهد مباحث مطرح در مورد تشکیل شدن یا نشدن اتاق مشترک ایران و آمریکا بوده نیز در این مورد یادآور می‌شود که مشکل قانونی وجود ندارد.

وی که اکنون رئیس اتاق مشترک ایران و کانادا نیز هست، در مورد راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا می‌گوید: اتاق مشترک ایران و آمریکا به شرطی شکل می‌گیرد که زمینه‌های دیگر هم فراهم شود. وقتی ارتباطی با آمریکا نداریم و میزان مبادله تجاری 2 کشور با یکدیگر ناچیز باشد، معلوم است که برای راه‌اندازی این اتاق ابتدا باید این زمینه‌ها را فراهم کرد.

وی با تصریح اینکه ممنوعیت قانونی برای ایجاد اتاق مشترک ایران و آمریکا وجود ندارد، عنوان می‌کند: تا کنون زمینه فراهم نبوده که این اتفاق (راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا) رخ نداده است.

محمود اسلامیان، دیگر عضو هیات رئیسه اتاق ایران هم با اشاره به نبود مشکل قانونی در راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا به زمینه‌های لازم قبل از این اقدام اشاره و بیان می‌کند: این‌ مسائل به روابط سیاسی بین 2 کشور بستگی دارد و باید حداقل روابط سیاسی بین 2 کشور برقرار شود و تا این اتفاق نیفتد فکر نکنم بتوان دنبال راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا رفت.

وی در پاسخ به این سوال که آیا راه‌اندازی اتاق مشترک ایران و آمریکا در مقطع فعلی ضرورتی دارد یا نه؟ اظهار می‌کند: بله، چون همین الان هم ما با آمریکا رابطه‌هایی داریم و محصولاتی را به آمریکا صادر می‌کنیم و آمریکا هم برخی کالاها را به ایران صادر می‌کند. سیستم نقل‌ و انتقال پول ما هم مسائل خاص خودش را دارد اما خیلی از صنایع دستی و پسته ما به آمریکا صادر شده و یک‌سری محصولات کشاورزی هم از آمریکا به ایران صادر می‌شود که فکر کنم در یک سال گذشته هم صادرات آمریکا به ایران رشد داشته است.

وی متذکر می‌شود: این رابطه تجاری عملا وجود دارد اما عنوان اتاق مشترک نیازمند یک میزان تلطیف روابط بین 2 کشور است.

راه‌های تشکیل اتاق مشترک

اما در مورد ساز و کار راه‌اندازی این چنین اتاق مشترکی، پدرام سلطانی دیگر عضو هیات رئیسه اتاق ایران توضیحاتی می‌دهد و از امکان‌پذیر بودن تشکیل این اتاق مشترک سخن می‌گوید.

وی در این مورد می‌گوید: مشکل قانونی که وجود ندارد اما مشکل پروتکلی شاید داشته باشیم. معمولا شیوه شکل‌گیری اتاق‌های مشترک این است که 2 کشور با هم توافق می‌کنند و عموما اتاق مشترک هم در هر 2 کشور تشکیل می‌شود. مثلا اتاق مشترک ایران و آمریکا در ایران و اتاق مشترک آمریکا و ایران هم در آمریکا ایجاد می‌شود.

وی اضافه می‌کند: اما چون ما روابط آن‌چنانی با آمریکا نداریم، بعید است که به این سرعت این پروتکل و شیوه متعارف آن طی شود و ما به آنجا برسیم. به همین دلیل چاره کار این است که یکی از 2 روش معمول را اجرا کنیم.

به گفته نایب‌رئیس اتاق ایران، راه‌های شکل‌گیری اتاق مشترک بین 2 کشور این‌گونه است که یا شورای مشترک راه‌اندازی شود یا اینکه با تصمیم هیات رئیسه اتاق ایران بدون آنکه فرایندهای لازم همکاری کشور متقابل انجام شود، اتاق مشترک ایران و آمریکا شکل بگیرد.

وی یادآور می‌شود: اکنون هم چند اتاق مشترک از جمله اتاق مشترک ایران و امارات به این شکل وجود دارند که اسم‌ آنها اتاق مشترک است اما رسم آنها رسم اتاق مشترک نیست و آن قدرت و وجاهت لازم را از کشور متقابل ندارند. به همین جهت می‌توان در یک اقدام نمادین حتی این کار را هم انجام داد که در این مورد اتاق قطعا مشورت می‌کند.

وی در پاسخ به اینکه آیا درخواستی برای بررسی این موضوع مطرح نشده است؟ بیان می‌کند: در این دوره‌هایی که بنده در هیات رئیسه اتاق بازرگانی بودم هیچ درخواستی مطرح نشده اما به نظرم ما نباید برای این چنین موضوعاتی عجله کنیم. وقتی هنوز اتفاقی رخ نداده بخواهیم این کار را کنیم آن وقت این کار هیجانی به نظر می‌رسد. وقتی ما روابط تجاری با کشور آمریکا داشته باشیم اتاق مشترک با آمریکا هم راه‌اندازی خواهیم کرد اما وقتی تحریم‌ها با این شدت دارد اعمال می‌شود و تجارت ما با آمریکا به یک میزان ناچیزی از کل ظرفیت تجاری ما رسیده، این کار مفهومی ندارد.

افزایش تجارت ایران و آمریکا

نایب‌رئیس اتاق ایران در حالی از ناچیز بودن روابط تجاری بین ایران و آمریکا سخن می‌گوید که آمارهای تجاری 2 کشور نشان می‌دهد با وجود ناچیز بودن این ارقام، این روند رو به رشد است.

طبق آخرین اعلام وزارت بازرگانی آمریکا مبادلات تجاری این کشور با ایران در ۴ ماه نخست سال ۲۰۱۳ میلادی با افزایش ۴۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۱۲۰ میلیون دلار رسید که ۱۱۸ میلیون دلار از این رقم شامل صادرات آمریکا به ایران بوده است.

آخرین آمار گمرک ایران نیز نشان می‌دهد که میزان صادرات ایران به آمریکا در 4 ماهه نخست سال 1392 هجری شمسی 524 هزار دلار و میزان واردات ایران از آمریکا طی این مدت 43 میلیون و 233 هزار دلار بوده است. از جمله اقلام صادراتی ایران به آمریکا انگور خشک‌کرده، کتاب و بروشور و مطبوعات چاپ شده، فرش و زعفران و از جمله اقلام وارداتی ایران از کشور آمریکا کره، مکمل‌های دارویی، اسپرم گاو، ظروف نمونه‌گیری خون، تخم چمن برای کشت، کامپوزیت، لوله و شیلنگ است.

در مورد این روند تجارت نیز سلطانی توضیح می‌دهد: این روابط رشد داشته اما معنای آن، این نیست که ما با آمریکا در یک تجارت عادی و متعارف هستیم. بالاخره تحریم‌ها وجود دارد و من معتقد هستم اول باید گشایش‌هایی صورت بگیرد و بعد به سمت تشکیل اتاق مشترک برویم. چون تشکیل اتاق بدون اینکه واقعیتی وجود داشته باشد یک کار هیجانی است اما اگر اول یک گشایش‌هایی صورت بگیرد و مذاکراتی هم شود، حالا نمی‌خواهیم همه سدها و تحریم‌ها هم برداشته شود اما اگر حرکت مثبتی شود و 2 طرف قدم اول را در دیپلماسی بردارند آن وقت قدم دوم را جامعه اقتصادی در تاسیس شورا یا اتاق مشترک ایران و آمریکا برمی‌دارد.»