به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش ها، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز با بیان این مطلب که اصلاح ساختار تولید، بهبود فرآیند، توسعه تولید انواع نان‌های با کیفیت ، بهداشتی و متناسب با ذائقه و فرهنگ مردم، حفظ ذخیره استراتژیک لازم، تنظیم مبادلات تجاری گندم و آرد، استفاده از نیروی انسانی آموزش دیده در تولید نان و انجام امور ، توسط بخش غیردولتی از مطالب مصرح در قانون برنامه پنجم توسعه است، افزود: بررسی ها نشان می دهند که متوسط کیفیت گندم های تولید داخل، برای نان های پهن، مناسبند و برای ماکارونی نیز ارقام مطلوبی از گندم هم اکنون کشت و کار می شوند.

نبود ظرفیت لازم برای انبارداری گندم و نگهداری بخش قابل توجهی از گندم تولید داخل در شرایط نامناسب، هر ساله لطمات و صدمات غیرقابل جبرانی را به گندم های نگهداری شده بر جای می گذارد.

عدم امکان اختلاط گندم، عدم امکان حفظ پارامترهای کیفی گندم، فضاهای غیربهداشتی، امکان نفوذ انواع حشرات و میکرو ارگانیسم ها و هزینه بالای تخلیه و بارگیری از مهمترین مشکلات نگهداری غلات در انبارهای نامناسب است.

کامل نبودن خطوط بوجاری گندم در کارخانه ها، عدم تولید آرد تخصصی برای هریک از فرآورده های نانوایی، ضعف در اختلاط آردها، ضعف در تکنولوژی تولید، ضعف اپراتوری و فرآیندی، همچنین مشکلات مربوط به بخش لجستیک شامل انبارداری و حمل و نقل آرد، از مهمترین مشکلات مربوط به تولید وفرآوری آرد در کارخانه های آردسازی به شمار می آیند و حل مشکلات از مرحله تولید گندم تا تولید نان و دستیابی به محصولی سالم و با کیفیت ، مستلزم تدوین یک نقشه راه (استراتژی) برای زنجیره تامین و تولید نان است. در ادامه این گزارش آمده است: تدوین یک نقشه راه (استراتژی) برای زنجیره تامین تولید نان، اساس حل مشکلات و حصول به محصولی سالم و با کیفیت است که پیشنهادهای ذیل می توانند بخشی از راه حل تلقی شوند:

1- وزارت جهاد کشاورزی، نسبت به اصلاح روش های کشت و انتخاب واریته های برتر و مناسب و مقاوم به آفات (فرآیند تولید گندم) به نحوی عمل کند که گندم تولیدی کشور قابلیت عرضه در بازارهای داخلی و خارجی را داشته باشد. در این راستا آموزش کشاورزان برای کاشت ارقام با کیفیت بالا و انجام مدیریت بهینه مزرعه و به ویژه برآندسازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. برآندبندی تجاری گندم های ایرانی برای هموارسازی بستر لازم به منظور تجارت گندم و سرمایه گذاری بخش خصوصی بسیار ضروری است.

2- جداسازی خرید انواع گندم (برای مصارف مختلف مانند پاستا و مارکارونی و رشته و...) و اختصاص گندم مناسب برای تولید انواع محصولات غذایی برای کارخانه های آردسازی و صنایع غذایی به منظور تولید انواع محصولات غذایی و انواع مختلف گندم که بایستی توسط موسسات تحقیقاتی تعیین شوند.

3- در خصوص خرید گندم تولید داخل، ضروری است همچنان قانون خرید تضمینی مبنای عمل باشد و از تخلف در ایجاد این قوانین جلوگیری شود. قیمت خرید تضمینی گندم، این ضمانت را برای گندمکاران ایجاد می کند که اگر محصولشان دارای حداقل کیفیت گندم خوراکی باشد به صورت تضمینی خریداری می شود. در ادامه، وارد کردن کیفیت ذاتی به عنوان یک عامل موثر در تعیین قیمت گندم و تجارت آن عامل اساسی در خریدها منظور شود و گندم هایی با کیفیت بالاتر با قیمت بیشتری خریداری شوند و ضروری است که در اندازه گیری میزان افت در فرآیند نمونه گیری و خرید، گنجاندن خواص کیفی گندم تولیدی مهمترین شاخص منظور شود.

4- به منظور ایجاد رقابت ، ارتقای کیفیت نان و کاهش قیمت برای مصرف کنندگان، از ایجاد انحصار در تولید نان جلوگیری و نسبت به تنظیم بازار رقابتی در عرضه نان اقدام شود. در این راستا، مکانیسم خرید نیز می تواند توسط بخش خصوصی و تعاونی کارخانه های آردسازی انجام و در قالب بورس کالای کشاورزی، کشف قیمت صورت گیرد. در این راستا، وظایف تصدیگری و اجرایی شرکت بازرگانی دولتی ایران و مالکیت یا مدیریت مراکز ذخیره سازی گندم می تواند به تشکل های ذینفع در امر خرید، فروش، نگهداری، حمل و نقل و تبدیل از قبیل سازمان های تعاون روستایی، شرکت های تعاونی مرتبط (شرکت تعاونی نانوایان)، کارخانه های آرسازی و صنوف و صنایع وابسته (ماکارونی سازان و...) واگذار شوند.

5- برای حمایت از گندم تولیدی در داخل کشور، تعرفه گندم وارداتی برای سال بعد تا پایان آذرماه هر سال با پیشنهاد وزارت جهاد کشاورزی و تایید وزارت بازرگانی تعیین شود. برای حمایت از تولید گندم در داخل کشور، متوسط قیمت گندم برای سال بعد تا پایان آذرماه هر سال با پیشنهاد مشترک وزارت جهاد کشاورزی به تصویب شورای اقتصاد برسد.

6- تسهیلات مورد نیاز خرید گندم تولید داخل از طریق نظام بانکی در ابتدای هر سال تامین شود و در صورتی که خرید از طریق کارخانه های آردسازی و بخش خصوصی انجام شود، پس از اخذ تضمین و وثایق لازم در اختیار آنان قرار گیرد و زمان بازپرداخت و تسویه تسهیلات توسط دریافت کنندگان تسهیلات پایان هر سال مقرر شود.

7- برای اجرای وظایف حاکمیتی و نظارتی دولت در تنظیم بازار گندم ، باید به نحوی مدیریت شود که ذخیره گندم کشور موجود در مراکز ذخیره سازی، هیچگاه از سه ماه مصرف کشور کمتر نباشد.

8- سامان دهی نگهداری گندم در سیلوها (از نظر نحوه نگهداری و مدت لازم برای تثبیت کیفیت دانه گندم).

9- ساماندهی آردسازی و چگونگی مخلوط کردن و ترکیب انواع گندم های با کیفیت بالا با گندم های ضعیف در سیلوها و کارخانه های آرد کشور.

10- نان مطلوب با در نظر گرفتن چند مشخصه زیر تعریف شود و معیار سنجش و نظارت قرار گیرد: ترکیب آرد و میزان سبوس در آن، خمیر ترش و بدون مایه خمیر غیرارگانیک، نان نیمه حجیم، دستگاه های پخت صنعتی ، تولید انبوه با آتش غیرمستقیم، با اعطای مجوز تولید انبوه این دستگاه ها، اعطای مجوزهای جدید به نانوایی های جدید که با روش صنعتی و با آمیزش روش سنتی قادر خواهند بود با تولید انبوه، پاسخگوی سریع و انبوه تقاضا در حداقل زمان باشند.

11- اجرای استاندارد تولید نان اجباری شود و وزارت بازرگانی و وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی، از طریق موسسه استاندارد تحقیقات صنعتی بر کیفیت آردهای تولید داخل نظارت و از تولید و توزیع آردهای پایین تر از استاندارد تعیین شده جلوگیری کنند.

12- برای اصلاح و یکدست سازی تولید نان مرغوب، ارگانیک، بهداشتی و سالم باید کارخانه های تولید و فرآوری خمیر احداث شوند تا به جای دادن سهمیه آرد به نانوایی های مورد نظر در مرحله هدایت یارانه به مسیر صحیح و تا زمان بلوغ بازار مورد نظر، سهمیه خمیر داده شود. یکی از محاسن این روش عدم امکان قاچاق خمیر و امکان دادن یک خمیر یکدست، ارگانیک، استاندارد، بهداشتی با مشخصات کاملا علمی – تغذیه ای است.

13- پس از جا افتادن این بخش از بازار به شیوه مهندسی معکوس ، عقبه فرآیند (نوع خمیر مناسب ، آرد مناسب با ترکیب و افزودنی های مجاز و طبیعی و مدت نگهداری آرد، ظرفیت ذخیره سازی آرد، نوع آسیاب های مرغوب، نوع و ترکیب گندم ورودی برای آزدسازی، مدت نگهداری گندم ، ظرفیت نگهداری گندم، نوع پروژه های سیلو، مکان مناسب آنها، نوع گندم مناسب برای تولید ، نحوه ترویج، نوع بذر، نوع کود، نوع آموزش و...) تا سر مزرعه و نهاده های تولید مورد استفاده نیز اصلاح شوند.

14- به منظور رعایت اصول بهداشتی و تولید نان توسط افراد متخصص و کاهش ضایعات و کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا و افزایش بهره وری، با ارائه تسهیلات بانکی از ایجاد واحدهای تولید نان نیم پز و خمیر فریز شده در واحدهای بزرگ صنعتی حمایت شود و توزیع محصولات این واحدها با قید شماره پروانه بهداشتی در واحدهای تولید یا عرضه نان و سایر فروشگاه ها و مراکز مصرف مجاز باشد.

15- تمامی کارگران و شاغلین در امر تولید یا عرضه آرد و نان موظف شوند از محل هایی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می کند کارت بهداشت سلامت دریافت و هر سال یکبار نسبت به تمدید آن اقدام کنند. به کارگیری افراد فاقد کارت بهداشت سلامت در واحدهای تولید یا عرضه آرد و نان ممنوع شود. همچنین تمامی افراد فوق موظف شوند طی یک دوره زمانی، گواهی مهارت تولید یا عرضه آرد و نان را از مراجع ذیربط دریافت دارند. پس از پایان دوره مذکور، به کارگیری افراد فاقد گواهی مهارت حرفه ای در واحدهای مذکور ممنوع باشد. این دوره های کسب مهارت، مشتمل بر آموزش اصول و فنون نانوایی به نانوایان و ارتقای دانش علمی و مهارت فنی آنان برای رعایت استاندارهای علمی ، فنی و مصرف آردسبوس دار باشد.

16- غنی سازی آرد با ریز مغذی ها تا از شیوع کمبود مواد مغذی (املاح و ویتامین ها) در جامعه پیشگیری شود.

17- بر استفاده از آرد کامل (سبوس دار) به جای آرد سفید (سبوس گیری شده ) که خود متضمن بازنگری در شیوه تولید، خرید و جمع آوری ، اختلاط ، انبارداری و سیلوها و تجهیز کارخانه های آرد به تکنولوژی روز است تاکید شود.

18- مدرن سازی سیستم حمل و نقل آرد از محل تولید تا نانوایی، مطالعه و معرفی سیستم انباردای و بسته بندی مناسب آرد در کارخانه ها (به منظور افزایش کیفیت آردها در زمان انبارداری و حمل نقل)، اتخاذ تدابیر لازم برای افزایش ظرفیت ذخیره سازی سیلوها و نیز کارخانه های تولید آرد و بازنگری در نحوه صدور پروانه کارخانه ها و تعمیر و بازسازی تجهیزات و خطوط کارخانه های آردسازی بر اساس مدرن ترین تکنولوژی روز نیز ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می رود.