از دیرباز شیر را به عنوان معجون سلامتی می شناختند اما این مایع سلامت اکنون به یکی از پر جنجال ترین مواد غذایی در کشور ما تبدیل شده است.

کسانی که سن و سالی ازآنها گذشته است شاید طعم شیر واقعی را فراموش کرده باشند اما به جرات اظهار می کنند که این شیری که امروز می نوشند اصل جنس نیست.

سلامت غذایی یکی از اولویتهای هر کشوریست است که خود را توسعه یافته می داند در این راستا شیر نقش مهمی در سلامت نسل بشر ایفا می کند.

این ماده مغذی با سرانه مصرف بالا در بسیاری از کشورهای اروپایی موجب ایجاد تفاوت های چشمگیری در شاخصه های سلامت ظاهری و داخلی افراد شده است.

افزایش طول و استحکام ا ستخوانها شاید اولین و مهم ترین اثر مستقیم تغذیه با شیر باشد که می تواند تضمین کننده سلامت نسلهای فعلی و آینده یک کشور باشد.

مصرف شیر در کشور ما متاسفانه همیشه پایین تر از حد استانداردها جهانی بوده است.

در مورد مصرف شیر در ایران آمار ها متفاوت است پیش از گرانی ها آمار مصرف ما بین 80 تا 100 لیتر در سال بود که به گفته بسیاری از دست اندر کاران سلامت کاهش 22 درصدی را در سال جاری تجربه کرده است یعنی حدودا 60 تا 70 لیتر.

تصویر زیر بیانگر سرانه مصرف شیر در جهان است.



همانطورکه مشاهده می شود سرانه مصرف شیر در ایران از سطح کشورهای پیشرفته جهان بسیار پایین تر است.

جدول زیر نشاندهنده میزان لازم مصرف شیر است؛



هر واحد250 سی سی

جدول زیر کشورها با بیشترین سرانه مصرف را معرفی می کند؛



به گفته متخصصان انسان باید در روز بین 3 تا 4 واحد(25 سی سی) شیر مصرف کند که با احتساب حدود یک لیتر در روز باید معادل360 لیتر در سال باشد.

در حالی که ما حدودا بین 200 تا 250 لیتر در سال فقر تغذیه داریم اتفاقات متعدد باعث شده است که مصرف حدا قلی این ماده نیز دردی از حوزه سلامت ما دوا نکند. مصرف این ماده غذایی در کشور ما با دو تهدید عمده مواجه است؛

1- گرانی شیر بعد از هدفمندی یارانه ها

2- تقلب در ارایه این محصول که در سالیان اخیر ابعاد وحشت آوری به خود گرفته است.

تا پیش از هدفمندی یارانه و حذف یارانه شیر که از اقدامات تامل برانگیز دولت دهم بود قیمت هر پاکت یک لیتری شیر بین 700 تا 800 تومان بود اما به یکباره با حذف یارانه شیر قیمت این محصول ابتدا 1200 و بالاخره تا 2000 تومان بالا رفت. هم اکنون هم که حدود 2500 تومان است.

در این میان حذف شیر رایگان مدارس و قطع چند باره توزیع و نابرابری در توزیع بین مناطق مختلف تاثیر چشمگیری در کاهش مصرف گذاشت.

در این زمینه حسین چمنی مشاور شرکت صنایع شیر ایران با اشاره به اینکه طبق گزارش سال قبل بانک مرکزی مصرف شیر بعد از اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها حدود 42 درصد کاهش یافت، گفت: ایران در سالهای 90 و 91 واردکننده شیرخشک بود اما در سال قبل به صادرکننده شیرخشک تبدیل شداین نشان می‌دهد که شیر در داخل مصرف نشده و به همین دلیل به شیرخشک تبدیل شده و از کشور صادر شده است.

چمنی گفت: ما در شرکت صنایع شیر ایران به مدت چهار سال پیاپی از 89 تا 92 در دو ماه ثابت یعنی شهریور و مهر بازار شیر و لبنیات کشور را مورد مطالعه دقیق کردیم و براین اساس مشخص شد که مصرف شیر در کشور در این مدت روند نزولی داشته است و گزارش بانک مرکزی نیز گزارش ما را تائید کرد.

در این میان هر ایرانی در خوشبینانه ترین حالت بین 50 تا 60 لیتر شیر در سال مصرف میکند که رقمی بسیار تاسف باراست.

گرچه به گفته ربیعی وزیرکار و امور اجتماعی قرار است طرح توزیع شیر رایگان در مدارس با دقت بیشتری دنبال شود اما در دولت یازدهم هم متاسفانه هنوز عزمی برای دادن یارانه به این صنعت حیاتی و اصلاح روند غلط گذشته در مورد صنایع شیر دیده نمی شود و قیمتها در سال جاری نیز دچار افزایش قیمت شده و تابع قول وزیر اقتصاد در مورد دیگر کالاها یعنی افزایش قیمت باشیب ملایم تر قرار گرفته است در حالی که صنایع شیر و لبنیات به دلیل حساسیت موضوع باید با کاهش قیمت مواجه باشد و افزایش تکنولوژی تولید و حضور دامداران و صاحبان صنایع شیر در کالاهای تبدیلی باید تضمین کننده سود و کاهش تصدی گری دولت باشد نه اجحاف به مصرف کننده.


تقلب گسترده و سکوت مسئولان

شیر از دیرباز با تقلب به بازارها ارایه می شده است از وارد کردن آب به شیر تا افزودن پودرهای غیر مجاز نظیر نشاسته و شیرخشک همیشه و همه جای دنیا عرضه این محصول را با اما و اگر روبه رو کرده است.

البته بسیاری نیز برای جلوگیری از این امر به خریدن شیر فله و عرضه مستقیم رو آورده اند که آن هم با وجود بیماریهای مثل تب مالت یک ریسک بزرگ محسوب می شود.


انواع افزودنی غیر مجاز به شیر

جدول زیر انواع افزودنی های غیر مجاز به شیر را معرفی می کند؛



جنجال افزودنی ها از وایتکس تا پالم

در اوایل اجرای حذف یارانه شیر، ناگهان شیر های پرچرب و کره از فروشگاهها غیب شد بعد ناگهان سیر محصولات پرچرب وارد بازار شد در حالی که هم طعم نامناسب و غیر طبیعی داشتند هم اینکه بسیار دیر فاسد می شدند.

همه اینها نشانگر وجود افزودنی هایی بود که سودجویان در بلبشوی بازار محصولات خوراکی در دولت دهم وارد این محصولات کردند.

آلودگی شیرهای تولید برخی کارخانجات لبنی ایران به مواد شوینده از جمله وایتکس در  سال ۱۳۹۰ است که در میان افکار عمومی و فضای مجازی مطرح شد.

این شائبه همراه با بروز اختلافاتی میان دولت و تولید کنندگان بر سر قیمت نهایی شیر بود. این شایعه از آنجا شدت یافت که برخی شیرهای تولید ایران بر اساس شایعات منتشر شده میان مردم، حتی پس از گذشت تاریخ مصرف فاسد نشده و به حالت عادی باقی می‌مانند و برخی دیگر از مردم نیز از تغییر مزه برخی شیرها ابراز نگرانی کردند. یک کارشناس آزمایشگاهی همچنین از احتمال دادن انتی‌بیوتیک به گاوها سخن گفته که می‌تواند از وایتکس خطرناک‌تر باشد.

این موضوع  همچنان حل ناشده باقی مانده است و هنوز توضیح جامعی راجع به این موضوع ارایه نشده و متخلفی به مردم معرفی نشده است .

همین موضوع در مورد روغن پالم نیز در حال تکرار است . در حالی که مردم ما به علت گرانی این محصولات به ندرت می توانند محصولات لبنی را وارد سفره خود و خانواده شان کنند اما همین محصولات نیز با چنین شائبه هایی کام مصرف کنندگان را تلخ می کند.

در حالی که سودجویان و واسطه ها این گونه خبرها را شایعه می دانند اما شیر روز به روز از کیفیت استاندارد خود فاصله میگیرد.

وقتی حسن هاشمی وزیر بهداشت این مسئله را مطرح می کند یعنی این موضوع از سطح شایعه فراتر رفته و حقیقتی را در خود نهفته دارد. حقیقتی تلخ که مانند باقی مخاطرات بخش سلامت، نسل آینده کشور را هدف قرار داده است.

هادی معیری نژاد