کشاورزی> ضعف مدیریتی و کاهش بارندگی سبب کاهش تولید 35 درصدی گندم شده که پیش‌بینی می‌شود 5 تا 7 میلیون تن برای تامین نیاز کشور وارد شود.

 تاکنون گزارش‌ها از خرید تضمینی گندم حکایت از کاهش 21 درصدی خرید دولتی دارد که کارشناسان پیش بینی می‌کنند، تولید این محصول استراتژیک امسال 35 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یابد با این اوصاف امسال برای تامین نیاز داخل حداقل باید 5 میلیون تن گندم وارد شود.

گندم در یکسال گذشته در بازارهای جهانی بیش از 35 درصد رشد کرده و دولت مجبوراست دو برابر آنچه که به کشاورز داخلی می پردازد، یعنی کیلویی تا 10 هزار تومان برای واردات پرداخت می‌کند که رقم بسیار بزرگی تا 50 میلیارد تومان خواهد بود.

ایران سالها در تولید گندم تحت سفارشات بنیانگذار انقلاب اسلامی و مقام معظم رهبری خودکفا بود، اما طی چند سال گذشته این خودکفایی جای خود را با واردات عوض کرد، در دو سال گذشته سالانه 3.5 میلیون تن گندم وارد کردند و امسال نیز حداقل 5 میلیون تن براورد می‌شود که برخی تا 7 میلیون تن هم پیش‌بینی کرده‌اند.

سید جعفر حسینی با بیان اینکه میزان خرید تضمینی گندم تا روز چهارشنبه گذشته، به دو میلیون و ۵۹۰ هزار تن رسیده بود، گفت: این میزان خرید نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۱ درصد کاهش داشته است

وی با اشاره به اینکه در سال جاری دولت مجبور است بخش زیادی از منابع ارزی را صرف واردات گندم کند، گفت: اگر دولتمردان ماه‌ها قبل که بخش خصوصی هشدار می‌داد، در تعیین قیمت گندم هوشیارانه عمل می‌کردند، با چالش کمتری مواجه می‌شدیم.

برخی از مسئولان حتی کاهش تولید و واردات بیشتری را پیش بینی کرده‌اند که تا 7 میلیون تن واردات هم بوده است.

محمدجواد عسکری، نماینده داراب و زرین دشت و نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در مجلس شورای اسلامی، نهم خرداد ماه در برنامه «تهران ۲۰»، گفت: مجبوریم 5 تا 7 میلیون تن گندم وارد کنیم.

اما این سوال است چرا  کشوری که سالها روی خودکفایی گندم سرمایه گذاری کرده و برای آن زحمت کشیده تولید به چنین وضعی دچار شود برای خودکفایی در گندم از همه ظرفیت ها استفاده شد و حتی با توجه به اهمیت این محصول اساسی، سهم زمین سایر محصولات را هم به کشت این محصول اختصاص دادند. 

سیاست‌های غلط خرید تضمینی دولت مهمترین عامل برای کاهش تولید گندم و تحویل ندادن به سیلوهای دولتی است. دولت قانون خرید تضمینی را که در آن تاکید شده نرخ بر اساس تورم و هزینه‌ها در نظر گرفته شود، رعایت نکرد، نرخ خرید تضمینی سال گذشته 2500 تومان و امسال 4000 تومان بود که بعدا به 5000 تومان افزایش داد که حتی این هم نسبت به هزینه‌های کشاورزان بسیار کم است.

رئیس کمیسیون کشاوری مجلس، با انتقاد از قیمت‌گذاری غیر واقعی گندم در سال جاری گفت: در صورت عدم موافقت با افزایش قیمت متناسب گندم، در سال جاری باید ۵ میلیون تن واردات گندم داشته باشیم.

سید جواد ساداتی نژاد رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس خطاب به رئیس جمهور گفت: چرا شما قیمت تمام شده محصولی مانند گندم و سویا که برای امنیت غذایی کشور مهم هستند، را نمی‌پذیرید و دنبال خرید غیرواقعی و زیر قیمت محصول از کشاورزان هستید؟ چرا دولت حاضر است گندم و سویا را با چند برابر قیمت از خارج خریداری کند، اما قیمت واقعی را به کشاورزان داخلی نپردازد؟

وی افزود: شاهد هستیم که کشاورزان مزارع گندم خود را به دامداران اجاره می‌دهند، زیرا درآمدی بالاتر از برداشت و فروش محصول با قیمت 4 هزار تومان به دولت دارد، این اقدام هشدار به دولت برای واردات گندم در سال 1400 است، امروز قیمت تمام شده گندم بر اساس بررسی‌های کارشناسی بین 5 هزار و 500 تا 5 هزار و 800 تومان اعلام شده است، ضرورت دارد تا وزیر جهاد کشاورزی و اعضای شورای قیمت‌گذاری هرچه سریع‌تر قیمت جدید گندم را تصویب و نشان دهند که مدافع کشاورزان داخلی هستند.

ساداتی نژاد ادامه داد: در صورت عدم موافقت با افزایش قیمت متناسب گندم در سال جاری باید 5 میلیون تن واردات گندم داشته باشیم.

بیش از دو برابر زمین‌های کشت آبی گندم در کشور به صورت دیم کشت می‌شود، بنابراین تاثیر بارش در کشوری که میانگین 230 میلی متر است، بسیار تعیین کننده است.

زمین‌های دیم کشور بیش از هر مولفه ای به بارندگی نیاز دارند که اگر نباشد کل تولید تقریبا از بین می رود و کشاورزان مجبور می شوند، برای تعلیف دام استفاده کنند، اما راهکارهای کارشناسی هم برای تولید کافی در شرایط کم آبی وجود دارد که در ادامه گزارش ذکر می‌شود.

بر اساس آمارهای وزارت نیرو بارش های امسال 50 درصد کاهش یافته است، بر اساس علم دیمکاری برای تولید محصول در شرایط دیم حداقل 300 میلی متر بارندگی نیاز است، بنابراین این میزان کاهش برای کشوری که میانگین 230 میلی متر دارد فاجعه است و باعث شده در کنار ضعف مدیریت و نرخ پایین خرید تضمینی بر کاهش تولید تاثیر بگذارد.

گزارش‌هایی که از استان ها می رسد حاکی از کاهش شدید تولید است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی لرستان گفت: سال گذشته بیش از 370 هزار تن گندم در لرستان تولید شد، اما بر اساس آخرین بررسی‌ها در خوش‌بینانه ترین حالت امسال میزان تولید گندم در لرستان 200 هزار تن خواهد بود که این میزان حدود 60 درصد سال گذشته است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: با توجه به کاهش بارندگی‌ها در فروردین و اردیبهشت سال ۱۴۰۰ و همچنین سرمازدگی سال‌ زراعی جاری، در شرایط فعلی برآورد تولید گندم در استان به ۱۱۰ هزار تن رسیده است، حتی ممکن است طی دو ماه آینده رقم تولید گندم نیز کاهش پیدا کند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به کاهش تولید گندم در استان، گفت: پیش‌بینی می‌شود، امسال تنها ۶۰ هزار تن گندم در استان بوشهر برداشت شود که نسبت به سال‌های گذشته رقم پایینی است.

اگرچه کاهش بارندگی در کاهش تولید تاثیر دارد اما پایان کار نیست و متخصصان در مسیر توسعه علم راهکارهایی را پیدا کرده اند که با اجرای آنها می توان در عین کاهش بارندگی محصولات دیم خوبی هم به دست آورد، اصلا شاخه‌ای از کشاورزی با عنوان «دیمکاری» و جود دارد که برای مقابله با این بحران ها و ارائه طریق برای تولیدبیشتر است، اما وزارت  جهاد کشاورزی نتوانسته برنامه‌ای برای این بخش داشته باشد.

نخست استفاده از بذور مقاوم به کم آبی و تنش های محیطی است، اگرچه وزارت  جهاد کشاورزی قبول ندارد در این زمینه عقب ماندگی زیادی نسبت به کشورهای توسعه یافته دارد و معتقد است، بذرهایی اصلاح کرده که قابل رقابت با کشورهای دیگر است اما این واقعیت غیر قابل انکار را باید بپذیرد که اکثر کشاورزان داخلی از بذرهای مناسب استفاده نمی‌کنند و بذرهای سنتی که خودشان تولید می کنند استفاده می کنند و این سال به سال تولید آنها را کاهش می دهد و فاصله میانگین تولید کشور با تولید کشاورزان خبره گویای این مطلب است.

دلیلی که بذرهای اصلاح شده از سوی کشاورزان کمتر استفاده می شود این است که بخش ترویج کشاورزی مجهز به روشهای نوین فن آوری برای ارتباط گیری با کشاورزان نیست و هنوز نتوانسته علم و تحقیق را به مزرعه ببرد. کارمندان ترویج کشاورزی از پشت میزهای خود می‌خواهند کشاورزان مزرعه را هدایت کنند و این نشدنی است.

دوم استفاده از عملیات آماده سازی مطابق با شرایط دیم است که در این هم وزارت جهاد کشاورزی نتوانسته به خوبی عمل کند در این روش عملیات خاک ورزی یا انجام نمی شود و یا به حداقل می رسد تا رطوبت خاک حفظ شود این کارها هم نیاز به ادوات و هم نیاز به دانش دارد که در هر دو مورد دولت نتوانسته کشاورزان را تجهیز کند.

بنابراین با وضعیت تولید گندم در سال جاری که از ضعف مدیریتی تا خشکسالی تاثیر گذار بوده واردات 5 تا 7 میلیون تن گندم با هزینه 50 تا 70 میلیارد تومان برای دولت سیزدهم تحمیل می‌شود.

منبع:فارس