کشاورزی> مسائلی که در چند وقت اخیر برای دامداران و تولیدکنندگان شیرخام پیش آمد، شاید در هیچ صنعت دیگری مثال‌زدنی نباشد. به همین دلیل، هنوز دولت برای حمایت از این صنعت، از پا ننشسته و به‌دنبال راهکارهای گوناگون برای کاهش خسارت‌های دامداران است.

ابتدای سال ۹۳ بود که بحث خرید تضمینی شیرخام قوت گرفت و این طرح به‌منظور افزایش قیمت محصول مورد نظر در برخی استان‌های کشور به اجرا در آمد. می‌توان گفت که خرید تضمینی، به نوعی پشتیبانی دولت از دامداران در برابر کارخانه‌هایی بود که حاضر نبودند شیرخام را به قیمت مصوب یک‌هزار و ۴۴۰ تومان خریداری کنند؛ بنابراین مسئولان، آستین‌ها را بالا زدند و دست به کار شدند، اما مسلماً این نوع خرید، آن هم به بهای هزینه‌ای که دولت قرار است بپردازد، تا زمانی ادامه خواهد یافت که بودجه‌ها و اعتبارات اختصاص یافته کفاف دهد. به عبارتی، وقتی سازمان تعاون روستایی برای خرید تضمینی پیش‌قدم شده و با قیمتی بالاتر از نرخ‌های رایج کشور، شیرخام را از دامداران خریداری می‌کند و از طرف دیگر قادر به فروختن محصول فراوری‌شده (شیرخشک) به واسطه قیمت بالای آن در بازارهای جهانی نیست، کم‌کم توان خود را از دست داده و سرانجام طرح در یک مرحله، زانو می‌زند. این اتفاق در خرید ۱۱ ماهه سال‌های گذشته که به‌صورت تضمینی بود، افتاد و برخی کارشناسان، ضرر سازمان مربوطه را به ازای خرید ۲۳۵ هزار تن تا ۱۵۰ میلیارد تومان تخمین زدند، زیرا خامه به دست آمده از فراوری آن فروش رفت، اما شیرخشک تولیدی روی دست دولت ماند.

بنابراین در آذرماه ۹۴ این طرح متوقف و دوباره بازار روند معمولی را طی کرد. کم‌کم مشکلات دامداران به قدری افزایش یافت که دیگر مسئله اصلی آنها دستیابی به قیمت مصوب یک‌هزار و ۴۴۰ تومانی نبود، بلکه حاضر بودند با همان نرخ‌های قبلی، شیرخام را به کارخانه‌ها بفروشند؛ زیرا در این موقعیت، برخی شرکت‌ها سهم خرید ماده اولیه خود را کاهش داده و این باعث کاهش قیمت شیرخام تا زیر یک‌هزار تومان در بیشتر استان‌ها شد.

به همین دلیل در سال جاری، دولت به جای خرید تضمینی به خرید توافقی و حمایتی روی آورد و کم‌کم بحث اصلی قیمت مصوب به حاشیه رانده شد. از ابتدای خرداد امسال، روزانه یک‌هزار تن شیرخام توسط سازمان تعاون روستایی از دامداران خریداری می‌شود که به استناد گزارش میدانی خبرنگار ایانا، این قیمت بین یک هزار و ۵۰ تا یک‌هزار و ۳۰۰ در استان‌های مختلف متفاوت است.

بی‌رغبتی تهرانی‌ها

نظرات متفاوتی در این باره بین اتحادیه‌های استانی دامداران وجود دارد که شاید برآیند آن به معنی واقعی کلمه صفر باشد. مدیرعامل اتحادیه دامداران استان تهران درباره اجرای این طرح در استان تهران به ایانا گفت: شرایط مطلوب نیست و دستمزد دامداران به صورت نقد یا تهاتر با نهاده، به موقع پرداخت نمی‌شود.

محمدرضا احمدی با اشاره به اینکه سهمیه این استان روزانه ۱۷۰ تن تعیین شده است، افزود: با این حال بیشتر دامداران این منطقه، بین بد و بدتر گزینه نخست را انتخاب کرده و تحویل شیرخام به کارخانه‌ها را ترجیح می‌دهند؛ بنابراین تولیدکنندگان تهران، استقبال چندانی از این طرح نکردند.

چهارمحالی‌ها خوشحالند

در مقابل، معاون مدیرعامل اتحادیه چهارمحال و بختیاری از طرح خرید توافقی، حمایت کرد و به ایانا اظهار داشت: سهمیه این استان اگرچه روزی ۱۰۰ تن برآورد شده، اما استقبال دامداران از این موضوع بسیار گسترده بوده است.

سعید کیانی معتقد است: تولید در گاوداری‌های استان چهارمحال و بختیاری، معمولا اندک است و از دو یا سه تن تجاوز نمی‌کند؛ بنابراین تعداد واحدهایی که می‌تواند تحت پوشش آن قرار گیرد، بیش از دیگر استان‌ها است. ضمن اینکه همین دامداران تا قبل از آغاز طرح، شیرخام را با قیمتی پایین‌تر از یک‌هزار تومان در هر کیلوگرم به فروش می‌رساندند، اما اکنون به‌طور میانگین روی قیمت یک‌هزار و ۳۰۰ تومان توافق شده است. به همین دلیل، مسلماً از خرید توافقی دولت، حمایت می‌کنند.

فارسی‌ها نگران پول‌شان هستند

اما نایب‌رئیس اتحادیه دامداران استان فارس، در گفت‌وگو با ایانا، ضمن تأکید بر آثار مثبت جمع‌آوری شیرخام، گفت: البته تاکنون دستمزدی به دامداران پرداخت نشده و مدت طولانی دو تا پنج ماهه، کمی نگران‌کننده است.

به گفته عباس نادری، طبق آخرین آمارها بیش از دوهزار و ۳۸۰ تن شیرخام توسط دولت از دامداران فارس خریداری شده که متأسفانه هنوز حق‌الزحمه‌ای به تولیدکننده‌ها داده نشده است. البته باید اعتراف کرد که زمان پرداخت کارخانه‌ها نیز کمتر از این مدت نیست؛ در حالی که قیمت‌شان هم پایین‌تر از خرید حمایتی به ثبت می‌رسد.

هرچند که خرید تضمینی شیرخام در سال‌های گذشته خاطره خوبی در ذهن دامداران به جا نگذاشت، اما این طرح در سال جاری به خرید حمایتی و توافقی تغییر نام یافت. با این حال، برخی اعتقاد دارند که شیرخشک حاصل از خرید تضمینی، با ورود به بازار، وضعیت را از آنچه که بود وخیم‌تر کرد. این در حالی است که از ابتدای طرح مقرر شده بود که محصول مورد نظر تنها در فهرست صادرات قرار بگیرد؛ بنابراین در طرح جدید نیز اگرچه خامه‌های تولیدشده پس از فراوری، معمولاً همان روز به فروش می‌رسد، اما بازاریابی برای شیرخشک به این راحتی نیست و باید برای تبدیل آن به پول نقد، فکری اساسی کرد. زیرا در صورتی که این محصول، راه خود را به کارخانه‌ها باز کند، تمام عوامل و جریانات را علیه دامداران بسیج خواهد کرد.

منبع:ایانا