مهرداد نوری - مدیرعامل تک ماکارون

کمبود گندم کافی و کیفی را باید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صنعت ماکارونی کشور دانست و امسال وضعیت ویژه‌ ناشی از بلاتکلیفی قیمت صنف و صنعت بر مشکلات گذشته نیز افزوده است. این در حالی است که هرساله قیمت گندم برای این صنعت در ابتدای سال مشخص بود؛ هرچند همواره بالاترین قیمت برای این صنعت تعیین می‌شد و دولت با هزینه تمام‌شده و تبعی قیمت، گندم را به تولیدکنندگان واگذار می‌کرد، ولی مشکل اصلی تضمین مقادیر موردنیاز برای صنعت بود، اما امسال علاوه بر این، قیمت نیز رسما تعیین نشده است.

شرکت بازرگانی دولتی اعلام کرده گندم را باقیمت ۲هزار و ۷۰۰تومان (نرخ سال ۹۹) تخصیص می‌دهد؛ درحالی‌که برخی تولیدکنندگان با قیمت ۵هزار و ۴۳۰تومان از کشاورز به‌طور مستقیم خریداری کرده‌اند. به‌رغم مکاتبات با سازمان‌های مختلف از جمله وزارت صنعت، کشاورزی، سازمان حمایت و ... مبنی بر اینکه یارانه گندم را حذف کنند و آن را بدون یارانه در اختیار تولیدکننده قرار دهند تا این محصول – حتی باقیمتی بالاتر از قیمت خرید دولت – از کشاورز خریداری شود عملا تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است. درحالی‌که این سیاست می‌توانست هم به نفع کشاورزان باشد، هم‌بار مالی دولت را کاهش دهد و هم باعث تولید گندم مرغوب شود.

تولیدکننده گرچه گندم موردنیاز را گران‌تر تامین می‌کند، اما به دلیل خرید مستقیم از کشاورز، افت کیفی گندم نیز کاهش و ناخالصی‌ها به حداقل می‌رسد. متاسفانه اراده‌ای وجود دارد که از این امر جلوگیری می‌کند.

در این میان حدود ۲میلیون تن گندم در صنعت استفاده می‌شود که رقمی در حدود ۶۰ تا ۷۰درصد آن مربوط به صنعت ماکارونی است و سایر صنایع نیز مانند کیک و کلوچه و بیسکویت و... بقیه محصول را مصرف می‌کنند. اگر دولت رقمی در حدود ۳هزار تومان یارانه برای این محصول در نظر بگیرد، بار بسیار زیادی بر دوش دولت قرار می‌گیرد که البته ورای آن رانت و فساد و فرصت‌های غیرقانونی نیز ایجاد می‌شود.

دراین‌بین فیلترهایی برای خرید گندم از دولت وجود دارد؛ به‌عنوان‌مثال دولت در زمان تخصیص گندم مفاصاحساب مالیات ارزش‌افزوده تولیدکننده را درخواست می‌کند؛ این در حالی است که این مالیات مربوط به کالایی است که فروخته‌شده، نه کالایی که قرار است تولید شود. از سوی دیگر مبنای تخصیص گندم، نه برنامه‌ها و اهداف شرکت تولیدکننده، بلکه عملکرد گذشته شرکت‌ها است و این نوع فیلترها باعث کندی تحویل گندم شده است.

به‌علاوه در سال جاری میزان تخصیص گندم به‌شدت کاهش‌یافته، اما دولت همچنان در حال پرداخت یارانه است و این در حالی است که عملا گندمی برای تخصیص وجود ندارد. این به آن معنی است که دولت وانمود می‌کند در حال پرداخت یارانه به تولیدکننده‌ها است تا به‌این ‌ترتیب بتواند روی قیمت‌های آنها کنترل داشته باشد، درحالی‌که عملا گندمی برای توزیع وجود ندارد، به‌طوری‌که در فروردین و اردیبهشت امسال میزان گندم دریافتی بسیاری از شرکت‌ها یک‌سوم ارقام سال گذشته بوده است.

ماکارونی محصول گروه دوم است که قیمت آن توسط تولیدکننده براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و جزو کالاهای تثبیتی نیست و اصطلاحا خود‌اظهاری است.

این در حالی است که ما هنوز نمی‌دانیم نرخ آردی که در تعیین قیمت ماکارونی سهم بسزایی دارد، چه رقمی است و ازآنجاکه قیمت گندم اعلام‌ نشده، بسیاری از هزینه‌های دیگر که با افزایش‌های بسیار شدید نیز روبه‌رو بوده، در قیمت محصول نهایی تعدیل نشده است و برخی تولیدکنندگان گندم موردنیاز خود را از طریق قرارداد با کشاورزان  خریداری کرده‌اند و دیگر همه نیاز خود را از دولت دریافت کرده‌اند؛ درحالی‌که انتظار می‌رود قیمت محصول نهایی برای همه ما تولیدکنندگان یکسان باشد‌.

در چند سال اخیر ماکارونی جزو آن دسته از مواد غذایی بود که قیمت تمام‌شده آن در سبد خانوار پایین‌ترین مقدار بود و هنوز هم به‌رغم افزایش ۱۰۰درصدی نرخ گندم، تولیدکنندگان برخی متغیرهای غیرقابل‌انکار را لحاظ کرده‌اند، اما همچنان منتظر نرخ رسمی آرد هستند که ملاک اصلی برای صنعت است.

پنج سال پیش قیمت گندم ۳۰۰ تومان بود؛ درحالی‌که اکنون کرایه حمل یک کیلوگرم گندم ۴۵۰ تومان است و بهای  گندم ۲۰ برابر شده است و این در حالی است که مصرف در این مدت دو برابر هم نشده است و این آمارها نشان می‌دهند صنعت ماکارونی در چه شرایط بحرانی قرار گرفته و تولیدکننده با چه چالش‌هایی برای ادامه فعالیت خود روبه رو است.

سازمان حمایت ۱۵ تا ۱۷درصد سود برای تولیدکننده ماکارونی در نظر می‌گیرد، این در حالی است که تمام سود سالانه تولید سال گذشته به دلیل رشد ۱۰۰درصدی قیمت گندم تنها برای خرید این ماده اولیه هزینه می‌شود که این مساله نیز شاهدی دیگر بر وضعیت سخت تولید ماکارونی در شرایط کنونی است.