معاون سابق محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست کشور از رییس کمیسیون کشاورزی،آب و منابع طبیعی، برای نحوه ادغام این سازمان با سازمان جنگل ها انتقاد و خواهان تجدید نظر شد.

فود پرس- معاون سابق سازمان محیط زیست در نامه ای سرگشاده به رییس کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نوشت: اگر چه صحبت از ادغام سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها و مراتع به سالیان پیشین بر می گردد، اما هر چند گاهی به موضوع روز و بحث داغ دولت، مجلس و محافل مرتبط با این حوزه تبدیل می گردد. اخیراً نیز با ارائه طرحی از سوی جمعی از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی با موضوع ادغام، مجدداً فعالان و صاحبنظران محیط زیست به ارائه نظرات و دیدگاه های خود پرداختند. نگارنده نیز به اعتبار حضور چند ساله در مدیریت محیط زیست کشور و آشنائی با سابقه بحث به نکاتی در این باره اشاره خواهم کرد:

1 ـ در یک بررسی ساده، منطقی و منطبق بر تجربه تاریخی فعالیت هر دو دستگاه متولی حفاظت از محیط زیست و عرصه های طبیعی کشور به نظر می رسد ادغام و تمرکز فعالیت های حاکمیتی امری اجتناب ناپذیر باشد. برای اثبات لزوم این ادغام، می توان دلایل زیر را عنوان کرد:

ـ جلوگیری از موازی کاری

ـ جلوگیری از تداخل فعالیت ها

ـ پایان بخشیدن به وضعیت فعلی تقسیم اکوسیستم و حفاظت از آن به دو بخش گیاهی و جانوری

ـ ارتقاء حفاظت با اعمال سیستم یکپارچه

ـ عدم تعدد مراجع استعلام شونده در اجرای طرحهای توسعه ای کشور

ـ پاسخگوئی بهتر به نهادهای بین المللی

ـ صرفه جویی در منابع

ـ پاسخگوئی شفاف تر به نهادهای نظارتی کشور

ـ جلوگیری از سوء استفاده وزارت جهاد کشاورزی از مدیریت بر منابع طبیعی کشور

2 ـ به نظر می رسد آنچه بیشتر محل اختلاف صاحبنظران و فعالان محیط زیست کشور است، لزوم ادغام نیست بلکه بیشتر نحوه و چگونگی ادغام می باشد . در این خصوص تا کنون نظرات مختلف متعدد و بعضاً متضادی بیان شده است که در این میان چهار حالت آن بیشتر از سایر نظرات مطرح و بحث شده است:

ـ ادغام سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها و مراتع و تشکیل« وزارت محیط زیست و منابع طبیعی »

ـ ادغام سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها و مراتع و تشکیل« معاونت وزیر جهادکشاورزی و ریاست سازمان حفاظت محیط زیست ومنابع طبیعی »

ـ ادغام سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها و مراتع و تشکیل« معاونت رییس جمهور و ریاست سازمان محیط زیست و منابع طبیعی کشور »

ـ تشکیل وزارت محیط زیست ( سازمان جنگل ها و مراتع با وضعیت و ساختار موجود حفظ شود )

هر کدام از حالات بیان شده دارای مزایا و معایب خاص خود است که نیازمند بررسی های کارشناسی و دقیق تر است و آن را به فرصتی دیگر موکول می کنم.

3 ـ حالتی از ادغام که در طرح نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی آمده است، ادغام دو سازمان و تشکیل معاونت وزیر جهادکشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی است. این حالت بدترین حالت ممکن بوده که نه تنها محاسن چندانی ندارد، بلکه مملو از معایب مختلف بوده و هیچ کمکی به حل مشکلات محیط زیست و عرصه های طبیعی کشور نمی نماید. کاهش سطح مدیریت محیط زیست کشور از معاونت رئیس جمهوری به معاونت وزیر جهادکشاورزی، تنها به کاهش قدرت سازمانی در حفاظت از محیط زیست خواهد انجامید و تعرض به مناطق چهارگانه حفاظتی را افزایش خواهد داد و از طرفی دیگر بخش محیط زیست انسانی سازمان را نیاز با چالش جدی روبرو خواهد کرد. در شرایطی که تخریب مناطق چهارگانه حفاظتی و کاهش جمعیت حیات وحش سرعت عجیبی گرفته و موضوع آلودگی شهرها نفس ها را بند آورده است، تضعیف جایگاه محیط زیست کشور بسیار زیان بار و خسارت آفرین است .

4 ـ حال که مجلس محترم در پیگیری این موضوع پیش قدم شده و یک بار دیگر بحث ادغام در دولت، مجلس و محافل محیط زیستی به صورت جدی مطرح شده است، به نظر می رسد بهترین فرصت برای بررسی و انجام آن فراهم شده است. اهمیت محیط زیست ایجاب می نماید تا جایگاه سازمانی آن نه تنها تنزل نیافته، بلکه تا آن جا که ممکن است ارتقاء یابد. از نگاه قاطبه طرفداران، اندیشمندان و فعالان عرصه محیط زیست، بهترین حالت، انتزاع سازمان جنگل ها و مراتع از وزارت جهادکشاورزی و الحاق آن به سازمان حفاظت محیط زیست است . این حالت کمترین معایب و بیشترین محاسن را داراست. چرا که از یک طرف سطح سازمان حفاظت محیط زیست همچنان به عنوان معاونت رئیس جمهوری حفظ گردیده و از طرف دیگر بخش منابع طبیعی را نیز از وزارت جهادکشاورزی که خود به عنوان یک دستگاه توسعه ای بیشترین آسیب را به منابع طبیعی وارد می کند، منتزع می نماید. وزارت جهادکشاورزی هم اکنون به عنوان بهره بردار، سالانه سطح وسیعی از مراتع کشور را بدون بررسی کارشناسی تبدیل به زمین کشاورزی می کند و بیشترین آسیب را به عرصه های طبیعی کشور وارد کرده است. در صورت انتزاع سازمان جنگل ها از وزارت جهادکشاورزی، وزارتخانه مذکور نیز همانند سایر دستگاه های توسعه ای از جمله وزارت صنعت و معدن، نفت، نیرو و راه و شهرسازی باید برای طرح های خود مطالعات زیست محیطی انجام دهد.

در هر صورت به نظر می رسد، نقش کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی و همچنین مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در این میان می تواند بیش از سایر نهادها موثر باشد .

 

دلاور نجفی

معاون سابق محیط طبیعی و تنوع زیستی

سازمان حفاظت محیط زیست