بهروز نوری

زمزمه‌های افزایش قیمت شیر در حالی مجدداً نواخته می‌شود که روز گذشته کارگروه ویژه نسبت به آزادسازی قیمت شیر چراغ سبز نشان داده است، اگرچه  قرار است، در جلسه امروز ستاد تنظیم بازار این تصمیم‌ نهایی شود، اما نگرانی شدید از افزایش قیمت و کاهش سرانه مصرف و تهدید سلامتی جامعه در صورت تائید این تصمیم وجود دارد.

شیر و فرآورده‌های لبنی از محصولات ضروری و اساسی برای خانواده است که در اکثر کشورهای بزرگ برای افزایش سرانه مصرف آن یارانه به تولید کننده، مصرف‌کننده و یا هر دو داده می‌شود.

به واسطه همین حمایت‌ها است که سرانه مصرف شیر در کشورهای اروپایی 300 تا 400 کیلوگرم و میانگین جهانی بیش از 160 کیلوگرم است، اما این میزان در کشور ما تنها 80 کیلوگرم یعنی نصف میانگین جهانی است.

در کشور ما نه تنها از این حمایت‌ها خبری نیست، بلکه تصمیماتی که گرفته می‌شود در تضاد با افزایش سرانه مصرف شیر است. 2 سال پیش در تیرماه سال 90 بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها، یارانه 500 میلیارد تومانی شیر که برای مصرف کننده داده می‌شد حذف و قرار شد این یارانه به تولید کننده داده شود. 300 میلیارد تومان برای تأمین علوفه مورد نیاز دامداران اختصاص یافت تا با تامین خوراک دامها، شیر با قیمت ارزان‌تری در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد و سرانه مصرف همچنان که در برنامه پنجم توسعه پیش‌بینی شده است به 165 کیلوگرم برسد.

اما آنچه طی این دو سال اتفاق افتاد افزایش روز به روز قیمتها به بیش از 200 درصد  و کاهش سرانه مصرف شیر بوده است.

مجموعه صنایع شیر پگاه در بررسی‌ که بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها انجام داد اعلام کرد: سرانه مصرف شیر بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها  22 درصد کاهش یافت.

بنابراین سیاست حذف یارانه شیر از مصرف‌کننده بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها و آنچه که حمایت از تولید کننده خوانده شد برای افزایش سرانه شیر کارساز نشد.

با کمال تاسف اکنون نیز سیاستگذاریها در مسیر افزایش سرانه مصرف و حمایت از تولید کننده نیست،‌حذف تخصیص ارز مرجع برای واردات نهاده‌های دامی بدون در نظر گرفتن برنامه جایگزین  زنگ هشداری دیگر برای افزایش قیمت است.

اما در چنین شرایطی زمزمه‌های آزادسازی قیمت شیر هم مطرح است که در صورت تصویب نهایی آن باید منتظر افزایش بیش از اندازه قیمت‌ها در بازار باشیم که این خود سرانه مصرف را بیشتر و بیشتر کاهش خواهد داد.

شاید این سئوال مطرح شود که چرا آزادسازی قیمت شیر باعث بالا رفتن قیمت می‌شود؟

دلیل اول اینکه سیاستهای کنترلی دولت هم طی این دو سال نتوانست اشتهای دو طرفه دامداران و کارخانه‌داران برای افزایش قیمت را مهار کند حال اگر این کنترل با آزادسازی قیمت رها شود معلوم نیست در مسابقه افزایش قیمت این دو صنف تا کجا بتازند.

از سوی دیگر از آنجایی که قیمت محصولات لبنی 70 درصد متاثر از افزایش قیمت نهاده‌ها و خوراک است و هر نوسان قیمت در نهاده و خوراک دام موجب افزایش قیمت خواهد شد، بخش زیادی از خوراک دام و طیور کشور وارداتی است و به دلیل نوسان ارز مرتب قیمت آن افزایش می‌یابد و به همین دلیل دامداران هم همواره انتظار افزایش قیمت را می‌کشند.

 طی دو سال گذشته و به ویژه چند ماه اخیر قیمت خوراک دام و طیور به صورت افسار گسیخته افزایش یافته است افزایش 100 درصدی قیمت سویا و 50 درصدی سایر خوراک دام طی چند ماه اخیر بهانه خوبی برای دامداران برای افزایش قیمت شیر خام و به‌تبع آن محصولات لبنی توسط کارخانه‌داران است.

به طوری که هم‌اکنون که قیمت شیر آزاد نشده است، هر دو صنف دامدار و کارخانه‌های لبنی به دلیل بالا رفتن قیمت نهاده‌ها  بر طبل افزایش قیمت 30 درصدی می‌زنند.

راهکار این است که دولت به شیر و فراورده‌های لبنی بعنوان یک دارو، عامل پیشگیرانه بیماری، ارمغان سلامت‌آور جامعه و محصول ضروری نگاه کند و برنامه‌های خود را بر این اساس بچیند؛ شیر و فراورده‌های لبنی همانند سایر محصولات غذایی نیست که استفاده یا عدم استفاده آن فرقی نداشته باشد و دولت هم برای رهایی از شر قیمت‌گذاری مداوم به این نوع کالاها که هر دفعه وقت زیادی از آنها را می‌گیرد، ساده‌ترین راه یعنی آزادسازی قیمت را انتخاب کند.

شیر، غذایی است که هیچگاه نباید از سفره حذف شود، آمارهای 90 درصدی کمبود کلسیم در کشور، شیوع پوکی استخوان در حداقل 30 درصد از زنان زیر 50 سال کشور ، در معرض شکستگی قرار داشتن دو میلیون خانم ایرانی ،ورود دانش آموزان به مدرسه با 7/5 دندان پوسیده ،مرگ ومیر 20 درصدی کسانی که دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شوند، زمینگیرشدن 50 درصد از همین افراد ، وجود حداقل 150 میلیون دندان پوسیده در دهان مردم ، از دست رفتن 36 هزار سال عمر مفید سالانه به دلیل عارضه پوکی استخوان همه زنگ هشداری است برای دولتمردان و زنگ خطری برای جامعه است.