محمدرضا جمشیدی

21 تا 24 شهریور ماه، نمایشگاه بین‌المللی تهران میزبان 3 نمایشگاه تخصصی صنایع غذایی است و به عبارتی صنعتگران و فعالان این عرصه در این روزها شاهد آخرین نمایش اقتدار تولیدکنندگان صنعت نان، نوشیدنی‌ها و شیرینی و شکلات خواهند بود. صنعتگرانی که سال 91 را به عنوان یکی از ناگوارترین سال‌های تولید خود سپری کردند، در حالی پای به آوردگاه نمایشگاهی می‌گذارند که چشم و امید بسیاری به دولت یازدهم و تیم اقتصادی پخته آن دوخته‌اند و می‌خواهند با آنها پرسش‌هایی را مطرح کنند.
به‌راستی چگونه می‌شود از تولیدکنندگانی که پس از اجرای هدفمندی یارانه‌ها متحمل هزینه‌های مضاعف بسیاری از جمله گرانی حامل‌های انرژی شده‌اند و دست آنها از دریافت حمایت‌های ناشی از اجرای هدفمندی کوتاه شده، باز هم توقع اخذ عوارض صادراتی داشت؟!
تولیدکننده را به دلیل شرایط خاص بین‌المللی و نوسان نرخ ارز در تامین مواد اولیه تنها گذاشته‌ایم و حتی در این راه با آنها موازی‌کاری هم می‌شود، در راه تولید با بخشنامه‌‌های مختلف هرازگاهی شیرازه فکری و ذهنی‌شان را از هم می‌پاشانیم و در نهایت وقتی می‌خواهد صادرات و ارزآوری آن هم در شرایط فعلی یعنی با هزاران مشقت داشته باشد، از او طلب عوارض هم داریم؟!
امروز تولیدکنندگان نه‌تنها برای حمل و نقل، جابجایی پول و حتی برگشت عواید صادراتی‌شان دچار مشکل هستند، بلکه حتی برای ترخیص مواد اولیه وارداتی‌شان باید چند ماه را صرف کاغذبازی‌های خروج محموله‌هایشان کنند. در راه صادرات نیز صادرکنندگان شیرینی و شکلات که روزگاری با 650 میلیون دلار، نیمی از صادرات کل صنایع غذایی را به خود اختصاص دادند و حتی تا سوپرمارکت‌های قلب اروپا هم راه یافته بودند، به حال و روزی افتاده‌اند که به دلیل مشکلات بسیار در راه تامین مواد اولیه و نوسان نرخ ارز اولا از حجم صادراتشان کاسته شده، درثانی مسایل مختلف بین‌المللی جابجایی پول آنقدر برای آنها سخت شده که راه‌حل صادرات ریالی به کشورهای اطراف را برگزیده‌اند.
حال پرسش اینجاست که در این شرایط آیا آنها نیازمند مسلح شده با حمایت برای مقابله با تحریم‌ها هستند، یا باید از آنها به جای جوایز صادراتی مطالبه عوارض کرد؟!
در زمینه نان هم سال‌هاست از اجرای طرح نان صنعتی می‌گذرد، طرحی که با بوق و کرنا اجرا شد و حتی رییس جمهور وقت هم در مراسم گشایش نخستین واحد نان تمام‌صنعتی حاضر شد، اما نه‌تنها فرهنگ‌سازی لازم صورت نگرفت، بلکه هیچ واحد دیگری به رغم تمام وعده‌ها به بهره‌برداری کامل نرسید و اگر توانمندی‌های مدیریتی نخستین واحد نبود، مجری وقت طرح نان صنعتی خیلی زودتر از روزهای واپسین حضورش بر مسند، به شکست طرح نان صنعتی اعتراف می‌کرد، اگرچه مجری فعلی به هیچ وجه این شکست را قبول ندارد. به نظر می‌رسد نسخه طرح نان صنعتی، تولید نان‌های سنتی موجود به روش صنعتی باشد که همخوانی بیشتری هم با ذائقه مردمان ایران‌زمین دارد، چراکه به نظر می‌رسد باتوجه به تدریجی بودن پروسه تغییر سبد مصرفی نان راهی جز این روش وجود نداشته باشد. اما حکایت نوشیدنی‌ها بسیار متفاوت است، چراکه ظهور تقلب گسترده در این صنعت و ذائقه خاص ما ایرانی‌ها امروز به عنوان پاشنه آشیل مهم توسعه این صنعت به شمار می‌رود. امروز ذائقه ما ایرانی‌ها آنقدر شیرین است که تولیدکنندگان آب‌پرتقال برای آنکه بتوانند راه‌حلی برای واریته‌های تلخ پرتقال ایران پیدا کنند، چاره‌ای جز استفاده بیش از حد از شکر ندارند و این‌چنین است که گاهی برخی نوشیدنی‌ها به اندازه نوشابه شکر دارد و این مساله برای کشوری با ویژگی‌های منحصر به فرد باغبانی ایران بسیار نامطلوب است و نارسایی‌های بخش کشاورزی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر وجود واحدهای غیر استاندارد و گاهی تصمیم‌های سودجویانه منجر به آن شده که کاربرد اسانس، مواد مصنوعی و ... به وفور در این بخش مشاهده شود که این رویکرد نه‌تنها به کلیت صنعت لطمه زده، بلکه واحدهای استاندارد و خوشنام را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است.
به هر شکل با یک بلیط در 3 نمایشگاه حاضر شده‌ایم با این امید که در سال آینده با اجرای برنامه‌های دولت یازدهم از ظرفیت‌های بیکران صنایع غذایی و افق‌های روشن این بخش که به نتیجه رسیده، بیشتر بنویسیم.