به یاد دارم در سالهای حدود 1998 میلادی، با همت دامدار صنعتی جوان و تحصیل کردهای که اینک صاحب یکی از شرکتهای بزرگ دارویی کشور است، بازدیدی از یک دامداری در شمال کشور آلمان صورت گرفت که نگارنده این سطور نیز به عنوان خبرنگار، به همراه گروهی از مجربترین دامداران که غالبا جوان و تحصیل کرده و بعضا مسلط به زبان انگلیسی بودند در این سفر آموزشی، ترویجی حضور داشتم.

میزبان و راهنمای ما دکتر «لیرهوف» صاحب نام و مشهور بود که در عین حال مدیر یکی از بزرگترین شرکتهای تعاونی تولید جنین و اسپرم در آلمان نیز به شمار میرفت. یک هفته تمام از بسیاری صنایع دامپروری و دامداریهای بزرگ و کوچک بازدید کردیم، رباطهای شیردوش، دستگاههای شیردوشی، مراحل تولید اسپرم و... و غول گاوهایی همچون «بلت» و بسیاری گاوهای نرسلکسیون شدهی مولد اسپرم برای مصارف داخلی و صادراتی  را دیدیم. در میانه این سفر بسیار ارزشمند تجربی آموزشی، دکتر لیرهوف ما را به یک دامداری 100 راسی برد و درست هنگام شیردوشی دامها، به یکباره  پارچ پاکیزهای از جنس استیل را وارد مخزن شیرسردکن کرد و با تعدادی لیوان یک بار مصرف از آن شیر به ما دارد، همه به نوعی تعجب کردند، شیر را با اکراه برداشتم و منتظر توضیح دکتر لیرهوف شدم، وی تشریح کرد که چرا میتوان بدون نگرانی از این شیر غیر پاستوریزه و هموژنیزه و یا حتی نجوشیده (با بالاترین میزان پروتئین و چربی و کیفیت) میل کرد. توضیحات وی، شامل یک مجموعه نظارتهای دقیق دامپزشکی و آزمایشات مختلف هر سه روز یک بار و اخذ تائیدیه سلامت شیر بود، دکتر لیرهوف گفت؛ شیر این دامدار یکی از گرانترین و در عین حال پرطرفدارترین شیرهای موجود در آلمان است اما با هزینه بسیار بالاتر از شیرهایی که به کارخانجات میرود تولید و فرآوری میشود. این اتفاق، بعدها در سفرهایی به جنوب فرانسه، هلند، کانادا و حتی انگلستان برای نگارنده رخ داد با این وجود، در چنین کشورهایی  با پیشرفتهای شگرف در عرصه دامداری هرگز یک اتحادیه، تعاونی یا نهاد دولتی مسئول، بی مقدمه و به یکباره استفاده از شیر فله غیر پاستوریزه یا هموژنیزه را به میان نمیآورد، آنها هنوز در آن شرایط  ویژه که ذکر آن رفت،  به طور عمومی و عام جرات  نمی کنند بگویند «شیر فله بدون عبور از مراحل فراوری و پاستوریزه و تبدیل مصرف شود» آنگاه ناگهان و احتمالا از روی درایت و شجاعت، اتحادیه سراسری کشور میپرد داخل گود و کباده حمایت بیبدیل از دامداری کشور را  برمیدارد که: «بیاشامید از شیر فله تولیدی دامداریها» تا یک وقت خدای ناکرده شیر روی دست دامداریها نماند و یا کارخانجات صنایع لبنی از نظر قیمت و نحوه پرداخت به آنها زور نگویند!

البته این جدیدترین شیوه بینظیر در حل تضاد منافع میان دامداران و صنایع لبنی است که حتما بعضی از آنها  سودجویانه با دامداران که احتمالا از تشکلهای ضعیف و بی درایتی رنج میبرند، برخورد میکنند، طبعا، مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران  به عنوان مقام مسئول برای این زورآزمایی خود که موضوع سلامت و بهداشت و سرمایه ملی دامداری کشور را ضمانت می گذارد دلایلی دارد که هنوز اعلام نکرده است، اما پرسش از ایشان یا سایر اعضای محترم اتحادیه که بعضا از دوستان گرانقدر نویسنده هستند این است که متوسط بار میکروبی شیر در ایران، به تفکیک استانهای کشور چقدر است؟ مقدار شیر تولیدی واحدهای دامداری که میتوان شیر آنها را به صورت فله و با اطمینان به بازارهای خرد مصرف ارائه نمود نسبت به میزان ادعایی 10 میلیون تن تولید شیر کشور چقدر است؟ اصولا چند درصد شیر کشور به صورت صنعتی و با رعایت حداقل اصول بهداشتی تولید میشود؟ آیا آقای مهندس سلطانی سروستانی مدیرعامل اتحادیه سراسری، برای اینکه با شجاعت و درایت چنین تقاضایی، که به هر حال در سطح جامعه انعکاس یافت، را صادر فرمایند، یک ریال هزینه تحقیقات علمی توسط گروهی کارشناس مستقل و البته صاحبنظر صرف کردهاند که به استناد آن چنین مسئولیتی را برعهده بگیرند؟ از این گذشته، بر فرض تمامی یا حداقل 50 درصد شیر تولیدی دامداریهای کشور اعم از دامهای سنگین، سبک، سنتی و صنعتی دارای بارمیکروبی حدود 50 هزار یا حتی 500 هزار باشد، ایشان به عنوان مدیرعامل یک اتحادیه ذینفع حق طرح چنین موضوعی را دارد؟ آیا این موضوع به ایشان مربوط میشود؟ آیا سازمان دامپزشکی، معاونت امور دام، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ایشان تفویض اختیار کردهاند؟ تا حدودی قبول داریم «هرکه هرکه است و بلبشو» ولی نه تا این حد که ایشان شب بخوابند و فردا اعلام کنند «بنوشید انواع آنتی بیوتیکهای موجود در شیر و انواع و اقسام شیرهای با بار میکروبی بالای 3 تا 4 میلیون را!؟... دوست ارجمند جناب آقای مهندس سلطانی که مدعی هستی فقط برای خدا کار میکنی که البته این روزها از هرکس انتقاد میشود میگوید اهمیتی ندارد من برای خدا کار میکنم ، دوست عزیزی که میگویی صبحانه را با  دکتر احمدی نژاد رئیس جمهوری و ناهار را با وزیر و وکیل میل میکنی تا مشکلات دامداری کشور را حل کنی؛ اگر فردا آمار تب مالت و سایر بیماریها افزایش یافت، کل صنعت دامداری کشور زیر سوال نمی رود و نابود نمی شود؟ یک کم با خودت مدارا کن!

آیا این استدلال پذیرفتنی است که چون شیر فله به وفور میان واحدهای کوچک صنفی توزیع می شود پس رسما آن را اعلام یا تحت عنوان ساماندهی، مشروع جلوه دهیم؟ یعنی حالا که این زخم مزمن باز است ماهم رویش نمک بپاشیم؟ این در درازمدت اصلا به نفع دامداری کشور نیست!

جای حیرت فراوان است که اعضای هیات مدیره اتحادیه دامداران که خود از دامداران برگزیده و صاحب نام هستند، به این موضوع فکر نمی کنند که شیر تولیدی واحدهای صنعتی با استاندارد بالا هرگز از سوی کارخانجات صنایع لبنی پس زده نمی شود، گرچه بی انصافیها مشکلاتی در پرداخت  قیمت هست ولی غالبا شیرهایی خریداری نمی شوند یا پس زده می شوند که حداقل  استانداردها را ندارند.

 این شیرها که حتی با طی مراحل پاستوریزه به دلایل مختلف قابل استفاده نیستند، اگر به صورت فله وارد بازار شوند فاجعه است، آیا این موضوع برای اعضای هیات مدیره قابل تأمل نیست؟ این دفاع از دامداری کشور است یا تیشه به ریشه آن زدن؟!

منصور انصاری