ایران در شرایطی جایگاه نخست بازار جهانی پسته را به آمریکا واگذار کرده است که آمارهای ارائه شده از سوی تولیدکنندگان و تشکل های مرتبط با خشکبار نشان از افت شدید تولید و به دنبال آن صادرات این محصول مهم ایران دارد. یکی از برندهای مهم کشاورزی ایران درسطح جهان پسته است که در سال های گذشته باتوجه به بحران آب، تحریم های اقتصادی و مشکلات صادرات، سوء مدیریت ها و ... تولید و صادرات آن با چالش های جدی رو به رو شده است. کاهش سطح تولید و صادرات مشکلی است که در همه استان‌ها و شهرهای پسته‌خیز کشور مانند کرمان، یزد، دامغان، فارس و خراسان جنوبی و... دیده می شود.

طبق آمارهای انجمن تولیدکنندگان پسته، تولید این محصول در سال ‌جاری نسبت به سال 99 کاهش 40 درصدی داشته؛در سال 99 حدود 250هزار تن پسته از استان‌های مختلف کشور برداشت و از این مقدار بیش از 230 هزار تن صادر شد. وضعیت تولید پسته در سال ‌جاری اما متفاوت است؛ وخامت شرایط جوی و تجربه دمای بالای 25 درجه در اوایل فروردین و بروز ناگهانی سرما در روزهای 17 و 18 فروردین1400 آسیب زیادی به درختان پسته زد و در شهرهای مختلف مانند یزد، خراسان، فارس و کرمان، شکوفه‌ ها و پسته‌های تازه به ‌بارنشسته را خشکاند. فقدان بارندگی و نبود آب کافی از دیگر مشکلات پسته‌ کاران در سراسر کشور بود و در کنار این بی‌آبی، در خرداد و تیر امسال، گرمای زودرس که در برخی نقاط کرمان به 45درجه رسید، محصول پسته که اتفاقا درحال مغزگرفتن بود را سوزاند. همه این اتفاقات موجب شد امسال حدود یک‌چهارم محصول باغداران به ‌دلیل نوسان‌های جوی از بین برود.

در این بین کارشناسان معتقدند علمی‌شدن شیوه‌های مدرن کشاورزی و باغداری در افزایش تولید پسته و پرهیز از مخاطرات تغییرات جوی بسیار مهم است. به‌عنوان مثال قطره‌ای‌کردن آبیاری مشکل کمبود آب را حل می ‌کند و هم فصل آبیاری را از یک‌ ماه به 10روز کاهش می‌دهد. در این بین استفاده از ماشین‌های باد، تولید مه، استفاده از تجهیزات گرمایشی و منعکس‌ کننده نور هم در کاهش آسیب سرما و گرمازدگی محصول پسته مؤثر است. البته نکته مهم و شکایت اصلی باغداران و کشاورزان این است که خرید و استفاده از این تجهیزات هزینه بالایی دارد و دولت توجه چندانی به مکانیزه ‌شدن کشاورزی ندارد و تسهیلات لازم برای به‌ کارگیری ماشین آلات مدرن و سیستم های بروز را برای باغداران پسته فراهم نمی کند.در کنار مشکلات تولید، پیمان‌سپاری ارزی، صادرات پسته را دشوار کرده است به‌ طوری که در صورت رفع نشدن این موانع ارزی، همچنان صادرات پسته کاهش پیدا خواهد کرد. این مسئله در کنار وجود تحریم که نقل و انتقال پول و عملیات بانکی را بسیار دشوار کرده، موجب کاهش صادرات پسته و متضررشدن باغداران شده است. حل مساله چند نرخی‌ بودن ارز در ارتباط با صادرات پسته بسیار اهمیت دارد. آمریکا با تولید 400هزار تن پسته در سال، بازارهای جهانی پسته که حدود یک قرن در اختیار ایران بوده را به دست آورده است.