امین محمودی -  خبرنگار

بازار روغن در کشور طی سالیان اخیر دستخوش نوسانات زیادی بوده است به طوری که در سالیان گذشته تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات این محصول سبب شده بود که حجم زیادی از این محصول به کشورهای همسایه قاچاق شود به طوری که در اواخر سال گذشته روزانه پنج برابر مصرف نرمال، روغن به استان سیستان و بلوچستان ارسال می‌شد. از طرف دیگر افزایش صادرات محصولات غذایی حاوی روغن نباتی شامل شیرینی و شکلات، افزایش احتکار روغن در بخش خانگی و صنف و صنعت و افزایش مصرف سبب شد که نیاز سیری‌ناپذیری در این بازار به‌وجود آید به طوری که با وجود واردات ۲ میلیون و ۳۷۶ هزار تن روغن خام به ارزش ۳ میلیارد و ۲۷۹ میلیون دلار به کشور در سال گذشته همچنان بازار این محصول با نوسانات زیادی روبه‌رو بود.
سرانه مصرف روغن خوراکی در ایران ۲۱ کیلوگرم در سال است در حالی که سرانه جهانی مصرف این ماده خوراکی ۱۲ کیلوگرم است و این مسأله می‌تواند عوارض خطرناک برای سلامت افراد و جامعه به دنبال داشته باشد، به همین دلیل بیشتر کارشناسان صنایع غذایی معتقدند اصلاح ارز ترجیحی بهترین تصمیم برای بازار این کالای اساسی بوده است.

کاهش تولید روغن به دلیل کاهش تقاضا
آمار روابط عمومی انجمن روغن نباتی حاکی از آن است که تولید انواع روغن نباتی خانوار در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱، نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۸ درصد کاهش داشته و از ۱۳۶هزار تن (در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰) به ۸۴ هزار تن رسیده است. همچنین در تولید انواع روغن نباتی صنف و صنعت روند کاهشی مشاهده می‌شود، به ‌طوری که این شاخص نسبت به اردیبهشت‌ماه سال گذشته از ۷۲ هزار تن به سطح ۵۰ هزار تن رسیده و ۳۰ درصد کاهش داشته است.

مشکلی در تولید و توزیع روغن نداریم
امیرهوشنگ بیرشک، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران در گفت‌وگو با «ایران» عنوان کرد: پس از اصلاح ارز ترجیحی در کشور رفتار مصرف‌کنندگان روغن نباتی تغییر پیدا کرد و این امر سبب کاهش تقاضا از طرف آنها شده است.
وی افزود: به همین دلیل پس از رکوردشکنی تولید روغن نباتی در سال ۱۴۰۰، با آغاز سال جدید، تولید و توزیع روغن نباتی در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ کاهش یافته و این وضعیت در اردیبهشت ماه نیز ادامه داشته است به همین دلیل طبیعتاً با کاهش واردات و ارزبری روغن خام روبه‌رو هستیم.
دبیر انجمن صنایع روغن نباتی افزود: به‌طوری که براساس آمارهای موجود طی اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱، میزان تولید انواع روغن نباتی حدود ۱۲۰ هزارتن بوده است که نسبت به ۲۰۹ هزار تن تولید در مدت مشابه سال قبل، ۳۵ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
وی در ادامه گفت: هر چند پس از اجرای طرح مردمی‌سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها و تغییر ارز واردات روغن خام، موانع مربوط به تخصیص ارز واردات روغن خام برطرف شده است اما از طرفی با اعمال قیمت‌های جدید عملاً با کاهش تقاضا یا به عبارتی بهتر با منطقی شدن تقاضا در بازار مواجه هستیم و به همین دلیل هیچ مشکلی در بازار روغن وجود ندارد.

فروش مدت دار کارخانجات روغن پس از سه سال
مانی جمشیدی، کارشناس صنایع غذایی در گفت‌وگو با «ایران» اظهار کرد: آمار تولید روغن در اردیبهشت ماه سال‌جاری نشان می‌دهد که ۳۵ درصد تولید روغن کاسته شده است که این امر ناشی از کاهش ۴۰ درصدی تقاضای روغن در کشور بوده است.
وی افزود: پس از اصلاح ارز ترجیحی و مردمی‌سازی یارانه‌ها، تقاضای کاذب در بازار روغن از بین رفت و میزان تقاضا در وضعیت فعلی بسیار منطقی شده است.
کارشناس صنایع غذایی تصریح کرد: نیاز مصرفی روغن نباتی در کشورمان سالانه بین ۱.۵ تا ۲ میلیون تن بوده، این در حالی است که در سال گذشته تولید این محصول  به بیش از دو میلیون تن رسید و در فصل زمستان نیز کشورمان در برخی محصولات با مشکل کمبود روغن مواجه بود.
جمشیدی خاطرنشان کرد: پس از سه سال فروش مدت‌دار روغن نباتی و فروش کمتر از قیمت مصوب کارخانجات در بازار شروع شده است، این در حالی است که در گذشته این کارخانجات به صورت نقد  یا پیش فروش محصولات خود را به بازار عرضه می‌کردند.
وی در پایان گفت: هیچ کمبودی در بازار روغن نباتی وجود ندارد و این بازار به آرامش کامل رسیده است و برخی از اقلام روغن به زیر قیمت مصوب آنها به فروش می‌رسد، از طرف دیگر میزان احتکار خانگی و خروج غیرقانونی روغن از کشور بشدت کاهش یافته است.

کاهش ۴۰ درصدی تقاضای مصرف روغن
مدیرعامل شرکت تعاونی فرآوری روغن و دانه‌های روغنی نیز در این‌باره اظهار داشت: پس از اصلاح ارز ترجیحی، میزان تقاضا برای خرید روغن حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش پیدا می کند، در حال حاضر مصرف‌کنندگان از ذخایر خانگی استفاده می‌کنند از این‌رو ممکن است تا ۲ ماه برای تأمین نیاز به بازار مراجعه نکنند.
علیرضا شرفی مدیرعامل شرکت تعاونی فرآوری روغن و دانه‌های روغنی با بیان اینکه در بحث تأمین روغن چالشی نداریم، گفت: فروشگاه‌های زنجیره‌ای و واحدهای صنفی مملو از روغن هستند و برخی  مشاهدات میدانی حاکی از این مهم است که  از عرضه‌کنندگان برای فروش این محصول تخفیف‌هایی برای خریداران در نظر گرفته‌اند.
 این فعال اقتصادی با اشاره به لزوم مصرف روغن به میزان نیاز، افزود: مصرف سرانه روغن با احتساب روغن مصرف شده در کیک و کلوچه حدود ۱۸.۵ کیلو است.
مصرف روغن بهینه شده است
 همچنین در این رابطه منصور عالی‌پور رئیس اتحادیه سراسری فروشگاه‌های زنجیره‌ای با بیان اینکه مصرف روغن در کشور بهینه شده است، افزود: تولید روغن روند متعادلی را به خود گرفته  و به عبارت دیگر می‌توان گفت میزان تولید از مصرف پیشی گرفته است.
به گفته وی، عرضه روغن به میزان نیاز صورت می‌گیرد و چالشی پیش روی کارخانه‌های تولیدی وجود ندارد.
این فعال صنفی ادامه داد: بعد از اصلاح نظام یارانه‌ای و تغییر قیمت این محصول، توان خرید روغن از سوی مصرف‌کنندگان تقلیل پیدا کرد از این‌رو میزان تقاضا برای خرید آن کاهشی شد.