براساس آمار سازمان خوارو بار و کشاورزی ملل متحد، FAO در سال 2012 سطح زیر کشت شلتوک در جهان 163 میلیون هکتار و میزان تولید 720 میلیون تن و متوسط عملکرد 4410 کیلوگرم در هکتار است.
به گزارش موسسه پژوهشهای برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی ایران وابسته به وزارت جهاد کشاورزی، براساس آمار FAO درسال 2012 سطح زیر کشت شلتوک در جهان 163 میلیون هکتار و میزان تولید 720 میلیون تن و متوسط عملکرد 4410 کیلوگرم در هکتار است.
متوسط مصرف سرانه برنج در جهان 54 کیلوگرم به ازای هر نفر می‌باشد. چین و هند 45 درصد سطح زیر کشت و 50 درصد تولید را به خود اختصاص می‌دهند. متوسط عملکرد در چین 6833 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. متوسط ضایعات در کل فرایند تولید حدود 28 درصد برآورد می‌شود.
تجارت برنج در سال 2012 حدود 38.4 میلیون تن بوده است، هند، ویتینام، پاکستان و تایلند 72 درصد صادرات را دارند، چین و نیجریه و ایران بزرگترین واردکننده برنج می‌باشند. قیمت برنج در ابتدای سال 2014 از 441 دلار در هر تن به 432.7 دلار در هر تن در ماه اکتبر کاهش یافت. مازندران و گیلان 75 درصد تولید و 25 درصد تولید دیگر در 17 استان پراکنده است. براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت مصرف سرانه برنج در کشور در سال 1390، حدود 41 کیلوگرم به ازای هر نفر می‌باشد.
میزان برنج وارداتی در هفت ماه نخست سال 1393، 737 هزار تن به ارزش 925 میلیون دلار بوده است. انواع برنج دارای قیمت تضمینی می‌باشد که برای تولید در سال 1393 قیمت برای برنج خزر، سفید رود و ندا و نعمت به ترتیب 27، 24 و 21 هزار ریال اعلام شده است. قیمت برنج وارداتی در سال 1392 که براساس نرخ ارز 31888، 40140 ریال به ازای هر کیلوگرم می‌باشد از ارقام تضمینی سال آینده هم بیشتر است.
1- مقدمه
برنج یکی از غلاتی است که غذای غالب دو سوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد. به دلیل نیاز به شرایط طبیعی خاص برای کشت این محصول صرفاً در مناطق معینی از دنیا کشت می‌گردد. در بخش عظیمی از قاره آسیا، برنج تأمین‌کننده بیش از 80 درصد کالری و 75 درصد پروتئین مصرفی گیاهی مردم می‌باشد. پس از گندم، برنج مهمترین محصول کشاورزی است و نقش بسیار مهمی در تغذیه مردم جهان و نیز کشور ایران دارد. در این گزارش شاخص‌های مهم اقتصادی محصول برنج مورد بررسی قرار گرفته است.
2- سطح زیر کشت، تولید و عملکرد شتلتوک در جهان
براساس آمار سازمان خواربار کشاورزی (فائو)، طی سال‌های 2012 - 2001 میلادی، سطح زیر کشت و تولید شلتوک در جهان به ترتیب با متوسط نرخ رشد سالانه 0.7 و 1.7 درصد از 152 میلیون هکتار و 598 میلیون تن به 163 میلیون هکتار و 720 میلیون تن رسیده است. متوسط عملکرد نیز با برخورداری از متوسط نرخ رشد سالانه 1 درصد به 4410 کیلوگرم در هکتار در سال 2012 رسیده است. بدین ترتیب ملاحظه می‌شود که طی دوره مورد بررسی، سطح زیر کشت شلتوک در جهان تقریباً ثابت بوده و تولید آن با افزایش عملکرد، افزایش یافته است.
در بین کشورهای عمده تولیدکننده شلتوک در سال 2012 (چین، هند، اندونزی، ویتنام و تایلند)، چین و هند در مجموع با اختصاص سهم 45 درصدی سطح زیر کشت و 50 درصد تولید به خود، بیشترین شلتوک جهان را تولید می‌کنند. بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب متعلق به کشور چین با متوسط 6833 کیلوگرم شلتوک در هکتار و کشور تایلند با متوسط 3000 کیلوگرم شلتوک در هکتار بوده است.
3- مصرف برنج در جهان
متوسط مصرف سرانه شلتوک بر طبق آمار فائو طی سال‌های 2011 - 2001، 53.2 کیلوگرم را به ازای هر نفر بوده است. جدول مذکور همچنین نشان می‌دهد که روند مصرف محصول طی دوره مورد بررسی روند ثابتی بوده است. عمده‌ترین مصرف‌کنندگان برنج در جهان شامل کشورهای بنگلادش، برونئی، دارالسلام، کامبوج، چین، گینه و گینه‌بیسائو می‌باشد.
4- ضایعات برنج در جهان
براساس گزارش فائو، میزان ضایعات برنج در دنیا حدود 27.4 درصد است که بیشترین مقدار آن (حدود 8-6 درصد) به مرحله برداشت (اعم از درو و خرمنکوبی)تعلق دارد.
5- تجارت جهانی برنج
میزان تجارت برنج در سال 2012 میلادی معادل 38.4 میلیون تن بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 1.7 درصد کاهش پیدا کرده، در این میان تایلند، ویتنام، هند و پاکستان 72 درصد صادرات این محصول را در اختیار دارند و در مقابل نیجریه، اندونزی، چین، ایران و فیلیپین بزرگترین واردکنندگان این محصول به شمار می‌روند.
6- قیمت جهانی برنج
قیمت برنج در بازارهای جهانی در سال 2012، پس از یک دوره افزایشی تا ماه مه، روند کاهشی ملایمی را تا پایان سال طی کرده است. به طوری که از قیمت 612 دلار در هر تن در ماه مه به 566 دلار در هر تن در ماه دسامبر کاهش یافته است. روند ملایم کاهشی قیمت جهانی برنج تا ماه ژوئیه سال 2013 نیز ادامه داشته و پس از آن قیمت این محصول به دشت کاهش یافته و در پایان سال 2013 به 448 دلار در هر تن کاهش یافته است. در سال 2014، پس از اندکی افزایش در ماه فوریه، روند کاهشی قیمت تا ماه مه ادامه داشته است. سپس قیمت جهانی این محصول تا ماه اوت روند افزایشی داشته و سپس در ماههای سپتامبر و اکتبر روند کاهشی را طی کرده است. قیمت برنج در ماه اکتبر برابر 432.7 دلار به ازای هر تن بوده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل، 5 درصد کاهش یافته است.
7- سطح زیر کشت، تولید و عملکرد شلتوک در ایران
تولید برنج در کشور در دهه هشتاد و اوایل دهه نود دارای نواسانات کاهشی و افزایش بوده است. که این تغییرات عمدتاً به دلیل نوسان در عملکرد محصول و شرایط آب و هوایی بوده است. تولید برنج در کشور با متوسط نرخ رشد 1.6 درصد از 1294 هزار تن در سال 1380 به 1534 هزار تن در سال 1391 افزایش یافته است.
نیاز آبی برنج در کشور در مناطق مختلف با توجه به اقلیم و نوع خاک متفاوت می‌باشد. در سه استان شمالی کشور که حدود 80 درصد تولید در این استان‌ها انجام می‌شود نیاز آبی حدود 12000 متر مکعب برآورد می‌شود. در سایر مناطق کشور نیاز آب تابع شرایط ذکر شده بسیار متفاوت می‌باشد و حتی بیش از دو برابر رقم مذکور برآورد می‌شود. (وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور تولیدات گیاهی).
8- مصرف برج در ایران
سرانه مصرف برنج در ایران در محاسبات تغییرات موجودی انبار صفر در نظر گرفته شده است. مصرف سرانه برنج در کشور در سال 1380، حدوداً 30.5 (کیلوگرم/ نفر) بوده که در سال 1391، به 37.1 (کیلوگرم/ نفر) افزایش یافته است. متوسط نرخ رشد سالیانه مصرف مصرف سرانه برنج در دهه هشتاد برابر 1.8 درصد بوده است.
9- سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان، وجود ضایعات 23 درصدی، به طور میانگین، در کلید تولید محصول از بذر تا برداشت و تبدیل را گزارش نموده‌اند؛ همچنین بنا به نتایج مطالعه‌ای در خصوص بررسی اقتصادی ضایعات برنج در ایران در سال 1388 میانگین کل ضایعات برمبنای برنج سفید معادل 29.2 - 27 درصد اعلام شده است.
10- واردات برنج
واردات برنج به کشور در سال‌های 92-1385، دارای نوسان بوده است. بیشترین مقدار واردات برنج در سال 1392، به میزان 1956 هزار تن بوده که نسبت به سال 1391 حدود 52 درصد افزایش یافته است. در هفت ماه ابتدایی سال 1393، واردات برنج 737 هزار تن به ارزش 925 میلیون دلار بوده است.
افزایش قیمت محموله‌های وارداتی برنج به کشور در سال 1392 در شرایطی رخ داده که قیمت جهانی برنج در سال 2013 نسبت سال 2012 حدود 10 درصد کاهش پیدا کرده است. هند، پاکستان و امارات متحده عربی عمده کشورهای صادرکننده برنج به ایران می‌باشند.
برای این محصول در سال 1393 تعرفه ارزشی به صورت فصلی در نظر گرفته شده که مقدار آن در جدول زیر نشان داده شده باشد. با توجه به اینکه برنج دارای خاصیت انباری مناسبی است، تعرفه فصلی اتخاذ شده کمک چندانی به حمایت از این محصول نمی‌کند.
11- قیمت تضمینی
در جدول شماره 10، قیمت تضمینی انواع برنج در سال‌های 93-1390 آورده شده است. مقایسه قیمت برنج وارداتی در سال 1393 که براساس نرخ ارز 31883 ریالی 40034 ریال است با قیمت تضمینی در همین سال مؤید آن است که برنج وارداتی گرانتر از حداقل قیمت پیشنهادی به کشاورزان (در همه انواع برنج) است.
12- جمع‌بندی و پیشنهادها
1. سطح زیرکشت برنج در جهان تقریباً ثابت بوده و تولید آن با افزایش عملکرد، افزایش یافته است.
2. چین و هند بیشترین برنج جهان را تولید می‌کنند.
3. بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب متعلق به کشورهای چین و تایلند است.
4. روند مصرف سرانه برنج در جهان طی دوره مورد بررسی روند ثابتی بوده است.
5. کشورهای بنگلادش، بروئنی، دارالسلام، کاموج و چین عمده‌ترین مصرف‌کنندگان برنج در جهان هستند.
6. میزان ضایعات برنج در دنیا حدود 28 درصد است.
7. تجارت جهانی برنج روند فزاینده‌‌ای دارد.
8. تایلند، ویتنام، هند و پاکستان صادرات کنندگان عمده این محصول هستند و در مقابل نیجریه، اندونزی، چین، ایران و فیلپپین بزرگترین واردکنندگان این محصول به شمار می‌روند.
9. قیمت برنج در بازار جهانی از دو ماهه آخر سال میلادی 2012 روند کاملاً نزولی داشته است.
10. مصرف سرانه برنج در کشور در دوره 11-2001 افزایش یافته است.
11. ضایعات برنج در ایران در دامنه بین 23 تا 29 درصد در منابع مختلف برآورد شده است.
12. واردات برنج به کشور در هفت ماه نخست سال 1393، 737 هزار تن به ارزش 925 میلیون دلار بوده است.
13. افزایش قیمت محموله‌های وارداتی برنج به کشور در شرایطی رخ داده که قیمت جهانی برنج کاهش پیدا کرده است.
14. مقایسه قیمت برنج وارداتی در سال 1393 با قیمت تضمینی در همین سال مؤید آن است که برنج وارداتی گرانتر از حداقل قیمت پیشنهادی به کشاورزان (در همه انواع برنج) است.
15. برای این محصول در سال 1393 تعرفه ارزشی به صورت فصلی در نظر گرفته شده است. با توجه این که برنج دارای خاصیت انباری مناسبی است، تعرفه فصلی اتخاذ شده کمک چندانی به حمایت از این محصول نمی‌کند.
منبع:فارس
به گزارش موسسه پژوهشهای برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی ایران وابسته به وزارت جهاد کشاورزی، براساس آمار FAO درسال 2012 سطح زیر کشت شلتوک در جهان 163 میلیون هکتار و میزان تولید 720 میلیون تن و متوسط عملکرد 4410 کیلوگرم در هکتار است.
متوسط مصرف سرانه برنج در جهان 54 کیلوگرم به ازای هر نفر می‌باشد. چین و هند 45 درصد سطح زیر کشت و 50 درصد تولید را به خود اختصاص می‌دهند. متوسط عملکرد در چین 6833 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. متوسط ضایعات در کل فرایند تولید حدود 28 درصد برآورد می‌شود.
تجارت برنج در سال 2012 حدود 38.4 میلیون تن بوده است، هند، ویتینام، پاکستان و تایلند 72 درصد صادرات را دارند، چین و نیجریه و ایران بزرگترین واردکننده برنج می‌باشند. قیمت برنج در ابتدای سال 2014 از 441 دلار در هر تن به 432.7 دلار در هر تن در ماه اکتبر کاهش یافت. مازندران و گیلان 75 درصد تولید و 25 درصد تولید دیگر در 17 استان پراکنده است. براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت مصرف سرانه برنج در کشور در سال 1390، حدود 41 کیلوگرم به ازای هر نفر می‌باشد.
میزان برنج وارداتی در هفت ماه نخست سال 1393، 737 هزار تن به ارزش 925 میلیون دلار بوده است. انواع برنج دارای قیمت تضمینی می‌باشد که برای تولید در سال 1393 قیمت برای برنج خزر، سفید رود و ندا و نعمت به ترتیب 27، 24 و 21 هزار ریال اعلام شده است. قیمت برنج وارداتی در سال 1392 که براساس نرخ ارز 31888، 40140 ریال به ازای هر کیلوگرم می‌باشد از ارقام تضمینی سال آینده هم بیشتر است.
1- مقدمه
برنج یکی از غلاتی است که غذای غالب دو سوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد. به دلیل نیاز به شرایط طبیعی خاص برای کشت این محصول صرفاً در مناطق معینی از دنیا کشت می‌گردد. در بخش عظیمی از قاره آسیا، برنج تأمین‌کننده بیش از 80 درصد کالری و 75 درصد پروتئین مصرفی گیاهی مردم می‌باشد. پس از گندم، برنج مهمترین محصول کشاورزی است و نقش بسیار مهمی در تغذیه مردم جهان و نیز کشور ایران دارد. در این گزارش شاخص‌های مهم اقتصادی محصول برنج مورد بررسی قرار گرفته است.
2- سطح زیر کشت، تولید و عملکرد شتلتوک در جهان
براساس آمار سازمان خواربار کشاورزی (فائو)، طی سال‌های 2012 - 2001 میلادی، سطح زیر کشت و تولید شلتوک در جهان به ترتیب با متوسط نرخ رشد سالانه 0.7 و 1.7 درصد از 152 میلیون هکتار و 598 میلیون تن به 163 میلیون هکتار و 720 میلیون تن رسیده است. متوسط عملکرد نیز با برخورداری از متوسط نرخ رشد سالانه 1 درصد به 4410 کیلوگرم در هکتار در سال 2012 رسیده است. بدین ترتیب ملاحظه می‌شود که طی دوره مورد بررسی، سطح زیر کشت شلتوک در جهان تقریباً ثابت بوده و تولید آن با افزایش عملکرد، افزایش یافته است.
در بین کشورهای عمده تولیدکننده شلتوک در سال 2012 (چین، هند، اندونزی، ویتنام و تایلند)، چین و هند در مجموع با اختصاص سهم 45 درصدی سطح زیر کشت و 50 درصد تولید به خود، بیشترین شلتوک جهان را تولید می‌کنند. بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب متعلق به کشور چین با متوسط 6833 کیلوگرم شلتوک در هکتار و کشور تایلند با متوسط 3000 کیلوگرم شلتوک در هکتار بوده است.
3- مصرف برنج در جهان
متوسط مصرف سرانه شلتوک بر طبق آمار فائو طی سال‌های 2011 - 2001، 53.2 کیلوگرم را به ازای هر نفر بوده است. جدول مذکور همچنین نشان می‌دهد که روند مصرف محصول طی دوره مورد بررسی روند ثابتی بوده است. عمده‌ترین مصرف‌کنندگان برنج در جهان شامل کشورهای بنگلادش، برونئی، دارالسلام، کامبوج، چین، گینه و گینه‌بیسائو می‌باشد.
4- ضایعات برنج در جهان
براساس گزارش فائو، میزان ضایعات برنج در دنیا حدود 27.4 درصد است که بیشترین مقدار آن (حدود 8-6 درصد) به مرحله برداشت (اعم از درو و خرمنکوبی)تعلق دارد.
5- تجارت جهانی برنج
میزان تجارت برنج در سال 2012 میلادی معادل 38.4 میلیون تن بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 1.7 درصد کاهش پیدا کرده، در این میان تایلند، ویتنام، هند و پاکستان 72 درصد صادرات این محصول را در اختیار دارند و در مقابل نیجریه، اندونزی، چین، ایران و فیلیپین بزرگترین واردکنندگان این محصول به شمار می‌روند.
6- قیمت جهانی برنج
قیمت برنج در بازارهای جهانی در سال 2012، پس از یک دوره افزایشی تا ماه مه، روند کاهشی ملایمی را تا پایان سال طی کرده است. به طوری که از قیمت 612 دلار در هر تن در ماه مه به 566 دلار در هر تن در ماه دسامبر کاهش یافته است. روند ملایم کاهشی قیمت جهانی برنج تا ماه ژوئیه سال 2013 نیز ادامه داشته و پس از آن قیمت این محصول به دشت کاهش یافته و در پایان سال 2013 به 448 دلار در هر تن کاهش یافته است. در سال 2014، پس از اندکی افزایش در ماه فوریه، روند کاهشی قیمت تا ماه مه ادامه داشته است. سپس قیمت جهانی این محصول تا ماه اوت روند افزایشی داشته و سپس در ماههای سپتامبر و اکتبر روند کاهشی را طی کرده است. قیمت برنج در ماه اکتبر برابر 432.7 دلار به ازای هر تن بوده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل، 5 درصد کاهش یافته است.
7- سطح زیر کشت، تولید و عملکرد شلتوک در ایران
تولید برنج در کشور در دهه هشتاد و اوایل دهه نود دارای نواسانات کاهشی و افزایش بوده است. که این تغییرات عمدتاً به دلیل نوسان در عملکرد محصول و شرایط آب و هوایی بوده است. تولید برنج در کشور با متوسط نرخ رشد 1.6 درصد از 1294 هزار تن در سال 1380 به 1534 هزار تن در سال 1391 افزایش یافته است.
نیاز آبی برنج در کشور در مناطق مختلف با توجه به اقلیم و نوع خاک متفاوت می‌باشد. در سه استان شمالی کشور که حدود 80 درصد تولید در این استان‌ها انجام می‌شود نیاز آبی حدود 12000 متر مکعب برآورد می‌شود. در سایر مناطق کشور نیاز آب تابع شرایط ذکر شده بسیار متفاوت می‌باشد و حتی بیش از دو برابر رقم مذکور برآورد می‌شود. (وزارت جهاد کشاورزی، معاونت امور تولیدات گیاهی).
8- مصرف برج در ایران
سرانه مصرف برنج در ایران در محاسبات تغییرات موجودی انبار صفر در نظر گرفته شده است. مصرف سرانه برنج در کشور در سال 1380، حدوداً 30.5 (کیلوگرم/ نفر) بوده که در سال 1391، به 37.1 (کیلوگرم/ نفر) افزایش یافته است. متوسط نرخ رشد سالیانه مصرف مصرف سرانه برنج در دهه هشتاد برابر 1.8 درصد بوده است.
9- سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان، وجود ضایعات 23 درصدی، به طور میانگین، در کلید تولید محصول از بذر تا برداشت و تبدیل را گزارش نموده‌اند؛ همچنین بنا به نتایج مطالعه‌ای در خصوص بررسی اقتصادی ضایعات برنج در ایران در سال 1388 میانگین کل ضایعات برمبنای برنج سفید معادل 29.2 - 27 درصد اعلام شده است.
10- واردات برنج
واردات برنج به کشور در سال‌های 92-1385، دارای نوسان بوده است. بیشترین مقدار واردات برنج در سال 1392، به میزان 1956 هزار تن بوده که نسبت به سال 1391 حدود 52 درصد افزایش یافته است. در هفت ماه ابتدایی سال 1393، واردات برنج 737 هزار تن به ارزش 925 میلیون دلار بوده است.
افزایش قیمت محموله‌های وارداتی برنج به کشور در سال 1392 در شرایطی رخ داده که قیمت جهانی برنج در سال 2013 نسبت سال 2012 حدود 10 درصد کاهش پیدا کرده است. هند، پاکستان و امارات متحده عربی عمده کشورهای صادرکننده برنج به ایران می‌باشند.
برای این محصول در سال 1393 تعرفه ارزشی به صورت فصلی در نظر گرفته شده که مقدار آن در جدول زیر نشان داده شده باشد. با توجه به اینکه برنج دارای خاصیت انباری مناسبی است، تعرفه فصلی اتخاذ شده کمک چندانی به حمایت از این محصول نمی‌کند.
11- قیمت تضمینی
در جدول شماره 10، قیمت تضمینی انواع برنج در سال‌های 93-1390 آورده شده است. مقایسه قیمت برنج وارداتی در سال 1393 که براساس نرخ ارز 31883 ریالی 40034 ریال است با قیمت تضمینی در همین سال مؤید آن است که برنج وارداتی گرانتر از حداقل قیمت پیشنهادی به کشاورزان (در همه انواع برنج) است.
12- جمع‌بندی و پیشنهادها
1. سطح زیرکشت برنج در جهان تقریباً ثابت بوده و تولید آن با افزایش عملکرد، افزایش یافته است.
2. چین و هند بیشترین برنج جهان را تولید می‌کنند.
3. بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب متعلق به کشورهای چین و تایلند است.
4. روند مصرف سرانه برنج در جهان طی دوره مورد بررسی روند ثابتی بوده است.
5. کشورهای بنگلادش، بروئنی، دارالسلام، کاموج و چین عمده‌ترین مصرف‌کنندگان برنج در جهان هستند.
6. میزان ضایعات برنج در دنیا حدود 28 درصد است.
7. تجارت جهانی برنج روند فزاینده‌‌ای دارد.
8. تایلند، ویتنام، هند و پاکستان صادرات کنندگان عمده این محصول هستند و در مقابل نیجریه، اندونزی، چین، ایران و فیلپپین بزرگترین واردکنندگان این محصول به شمار می‌روند.
9. قیمت برنج در بازار جهانی از دو ماهه آخر سال میلادی 2012 روند کاملاً نزولی داشته است.
10. مصرف سرانه برنج در کشور در دوره 11-2001 افزایش یافته است.
11. ضایعات برنج در ایران در دامنه بین 23 تا 29 درصد در منابع مختلف برآورد شده است.
12. واردات برنج به کشور در هفت ماه نخست سال 1393، 737 هزار تن به ارزش 925 میلیون دلار بوده است.
13. افزایش قیمت محموله‌های وارداتی برنج به کشور در شرایطی رخ داده که قیمت جهانی برنج کاهش پیدا کرده است.
14. مقایسه قیمت برنج وارداتی در سال 1393 با قیمت تضمینی در همین سال مؤید آن است که برنج وارداتی گرانتر از حداقل قیمت پیشنهادی به کشاورزان (در همه انواع برنج) است.
15. برای این محصول در سال 1393 تعرفه ارزشی به صورت فصلی در نظر گرفته شده است. با توجه این که برنج دارای خاصیت انباری مناسبی است، تعرفه فصلی اتخاذ شده کمک چندانی به حمایت از این محصول نمی‌کند.
منبع:فارس
نظر شما