صنایع غذایی> توسعه فضا و امکانات رسانه‌ای اگرچه با شدت بالایی زمینه‌ساز رشد و توسعه صنایع گوناگون شده است، اما در برخی موارد شرایطی را برای سوءاستفاده نیز ایجاد کرده که این موضوعات می‌توانند در صورت عدم مدیریت درست به محلی برای ضربه‌پذیری صنایع مختلف به خصوص صنایع حساسی مانند صنایع غذایی تبدیل شوند.

این مساله تنها مختص فضای مجازی نیست، بلکه در رسانه ملی نیز گهگاه شاهد برخی عدم مدیریت‌ها هستیم که نتیجه آن بدبینی جامعه به برندهای خوشنام و صنعتگران کشور شده است که نمونه‌هایی از آن را در سال‌های اخیر در موضوع روغن پالم یا زیر سوال بردن کیفیت محصولات برخی شرکت‌های برند شاهد بوده‌‌ایم که اکثر این موارد پس از انتشار نادرست از آب درآمده اند.

این به آن معنا است که فرهنگ‌سازی در حوزه رسانه از موضوعات مهمی ‌است که نقش آن برای توسعه حوزه صنایع کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ این در حالی است که به خصوص در برخی صنایع حساس موضوع فرهنگ‌سازی برای رشد مصرف از اهمیت زیادی برخوردار است.

یکی از این صنایع که در حوزه مصرف به شدت نیازمند فرهنگ‌سازی است صنعت لبنیات و به طور خاص صنعت شیر بسته‌بندی صنعتی است. بررسی‌ها نشان می‌دهند هرچند خانواده‌های ایرانی مصرف شیر توسط فرزندان را به یک اولویت تبدیل کرده‌اند، اما افراد بزرگسال اهمیت زیادی به محصول شیر در سبد مصرفی نمی‌دهند و ماست و سایر فرآورده‌ها را بیشتر مورد توجه قرار می‌دهند.

این در حالی است که فرهنگ‌سازی در حوزه مصرف شیر با تمام تلاش‌هایی که تولیدکنندگان انجام می‌دهند گهگاه به دلیل عدم مشارکت جدی دولت یا برخی شیطنت‌ها در فضای مجازی یا رسانه ملی با نوسانات زیادی روبه‌رو می‌شود که نتیجه این امر تردید در میان مصرف‌کنندگان است.

حمیدرضا رجبعلی؛ مدیر بیزینس شیر شرکت کاله در این ارتباط در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به اینکه رسانه‌ها وظایف مهمی ‌را در توسعه صنعت لبنیات و به خصوص شیر بر عهده دارند، افزود:  انتشار برخی شایعات و موضوعات از طریق رسانه ملی و فضای مجازی که بسیاری از این خبرها صحیح نیستند روی اعتماد مصرف‌کنندگان در جامعه اثر منفی بر جای گذاشته که نشان می‌دهد حاکمیت و رسانه ملی باید نظارتی جدی‌تر بر روند انتشار موضوعات در حوزه صنایع حساس بر عهده بگیرند.

به گفته وی، نمی‌توان بدون بررسی علمی ‌و بدون ارائه سند و مدرک شایعاتی را در رسانه‌ها منتشر کرد، زیرا این اخبار همه تلاش‌های برندهای معتبر را برای فرهنگ‌سازی در مصرف محصولات استراتژیک مانند شیر و لبنیات بی اثر می‌کند.

وی با اشاره به انتشار اخباری در حوزه مصرف روغن پالم در صنایع لبنیاتی در سال‌های گذشته گفت: پالم کمترین میزان مصرف را در صنایع لبنی دارد و اینکه یک کارشناس بدون اطلاع و بدون دسترسی به اسناد، این صنایع را متهم به استفاده از روغن پالم می‌کند، موضوع خطرناکی است و اتفاقا صنایعی که واقعا مصرف‌کننده این روغن بودند، مورد اشاره قرار نگرفتند.  

در این بین یکی از بخش‌هایی که در سال‌های اخیر نقش مهمی ‌در انتشار شایعات و اخبار نادرست بر عهده داشته فضای مجازی بوده که از دولت انتظار می‌رود در این زمینه فرهنگ‌سازی کند.

به گفته رجبعلی، شرکت‌های تولیدی از جمله صنایع غذایی دارای بخش رسیدگی به شکایات و انتقادات هستند و برای این منظور شماره تلفنی را اختصاص می‌دهند که در دسترس عموم است؛ بنابراین انتظار می‌رود قانونی ایجاد شود که ارجاع مشکلات به شرکت‌ها و رسیدگی توسط مدیران بنگاه‌ها در مرحله اول به یک فرهنگ و حتی اجبار تبدیل شود.

وی با تاکید بر اینکه مطالبه‌گری حق مردم است، افزود: اینکه بدون هیچ تحقیق و سند و مدرکی موضوعی در فضای مجازی منتشر شود، حتی باعث می‌شود برخی برای اخاذی و سوءاستفاده از این فضا استفاده کنند. بر این اساس آشنا کردن جامعه به نحوه پیگیری صحت و سقم ادعاها در فضای مجازی و جلوگیری از هرگونه پیش داوری‌ها و ایجاد فرهنگ سوال از تولیدکننده می‌تواند فضا را برای فعالیت، سالم‌سازی کند و این به معنای آن نیست که افراد حق اظهارنظر ندارند، بلکه این حق برای تک تک افراد جامعه محفوظ است که در فضایی سالم نگرانی‌های خود را پیگیری کنند.  

به گفته مدیر بیزینس شیر کاله، بررسی‌ها نشان می‌دهند با همه تلاش‌هایی که برای تخریب برندهای معتبر در کشور صورت می‌گیرد با این حال مردم هوشیارند و به عنوان مثال با آن که اخیرا برخی شایعات مبنی بر مخلوط کردن آب با شیر تولیدی این شرکت مطرح شد، اما واکنش به موقع شرکت کاله توانست ابعاد موضوع را روشن کند و به همین دلیل نیز در سطح مصرف این محصول تغییری ایجاد نشد و عملکرد شرکت نیز نشان داد که این ادعاها درست نبوده است.

در این بین اما نقش دولت در توسعه فرهنگ مصرف نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. رجبعلی در این ارتباط سه حوزه تولید صنعتی شیر، ارتقای فرهنگ مصرف و ارتقای توانمندی صادراتی شرکت‌ها را مورد تاکید قرار داده و گفت: دولت با دخالت در قیمت شیر مشکلات زیادی را برای فعالان صنایع لبنی ایجاد کرده و این در حالی است که وظیفه دولت قیمت گذاری نیست، بلکه باید تنها نظارت کند و زیرساخت‌های لازم را برای توسعه صنایع فراهم کند.

وی با تاکید بر اینکه اکنون قیمت شیر خام به صورت هفتگی با نوسان روبه‌رو است و این نوسانات روی صنایع گوناگون این حوزه اثر مستقیم بر جای گذاشته، افزود: دولت گمان می‌کند اگر یارانه‌ها متوقف شوند مردم از مصرف لبنیات خودداری می‌کنند که البته این برداشت تا حدی هم صحیح است، زیرا در حال حاضر نیز با رشد قیمت محصولات لبنی سرانه مصرف کاهش یافته؛ با این حال راهکار رفع این نگرانی نیز آن روشی نیست که دولت اکنون در پیش گرفته؛ بلکه باید دستمزدها و قیمت را آزاد بگذارد تا شرکت‌ها نیز بتوانند بر اساس بهره‌وری و روش‌های اقتصادی در تولید، قیمت تمام شده را کنترل کنند.

دولت در گذشته یک بار یارانه شیر را متوقف کرد و این موضوع در یک برهه باعث جهش قیمتی در محصولات لبنی شد، اما در ادامه بازار با شرایط با ثباتی روبه‌رو شد. با این حال سیاست‌گذاری‌های مجدد دولت در حوزه‌های مرتبط اعم از نهاده دام، قیمت شیر یا قیمت دام روی بازار شیر اثر منفی بر جای گذاشته است؛ درحالی‌که دولت باید در حوزه نظارت و کنترل حضور یابد نه قیمت‌گذاری. به گفته وی طبعا به دلیل فشرده نگه داشتن فنر قیمت طی این مدت حتی با آزاد شدن قیمت شیر، یک رشد قیمت اتفاق خواهد افتاد، اما پس از آن قطعا با یک تعادل پایدار روبه‌رو می‌شویم و تغییرات قیمتی به نوسانات بازار و عرضه و تقاضا وابسته می‌شود.

وی افزود: نظارت و آزادسازی دو موضوعی است که دولت باید در شرایط کنونی صنعت لبنیات به سمت آن حرکت کند، زیرا دولت به هر حال ناچار به توقف یارانه در حوزه شیر است و این به معنای آن است که جهش در قیمت شیر و محصولات وابسته امری ناگزیر است و نمی‌توان از آن رها شد، اما هرچه دولت در آزادسازی سماجت به خرج دهد فنر قیمتی بیشتر فشرده خواهد شد و جهش قیمتی بعد از آزادسازی نیز با شدت بیشتری اتفاق خواهد افتاد. این موضوعات را باید از مشکلات اساسی در حوزه لبنیات و به خصوص شیر دانست که فرهنگ‌سازی در حوزه مصرف را با اختلال روبه‌رو کرده و به بروز معضلات مالی در حوزه توسعه صنایع نیز انجامیده است. این در حالی است که در حوزه بازارهای صادراتی نیز دولت باید مشوق تولیدکننده و صادرکننده باشد.

به گفته رجبعلی، در مقایسه با کشورهای رقیب همچون ترکیه و کویت ایران از شرایط برابری برخوردار نیست و در این رابطه نقش دولت بسیار اهمیت دارد. وی با تاکید بر اینکه برای صادرات محصولات لبنی باید زیرساخت‌های لازم برای صادرات توسط دولت و با توافقات بلندمدت با کشورهای همسایه تقویت شود گفت: در حال حاضر این شرکت‌ها هستند که این مسیر را ایجاد می‌کنند و دولت مداخله‌ای در آن ندارد؛ درحالی که کشورهایی مانند کویت یا ترکیه با دولت عراق وارد مذاکره شده و در بُعد اقتصاد سیاسی دولت‌ها فضا را برای تولیدکنندگان فراهم کرده‌اند و این موضوع رقابت را برای ما سخت کرده است. این در حالی است که زیرساخت‌های اقتصادی و روش‌های مختلف ارسال نیز از جمله حمل‌ونقل ریلی باید تقویت شوند تا بتوان هزینه‌های صادرات را نیز کاهش داد و همه این موضوعات نیازمند همکاری دولت است.     

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به مشکل تحریم نیز اشاره کرده و گفت: هرچند کاله به دلیل مراوداتی که در منطقه داشته توانسته تا حدی مشکلات را پشت سر بگذارد، اما عدم همکاری بانک‌ها با شرکت‌های ایرانی به خصوص برای شرکت‌های کوچک به ایجاد ریسک بالا منجر شده است.

سعیده نبی‌زاده

منبع:روزنامهه دنیای اقتصاد